Τρίτη 7 Οκτωβρίου 2025

Ο Αλμπέρ Καμύ, ο μύθος του Σίσυφου, και η φιλοσοφία του παραλόγου στο Synecdoche, New York του Τσάρλι Κάουφμαν


Ο μύθος του Σίσυφου του Καμύ. 
αναλύει την ιδέα του παραλόγου, την αντίθεση μεταξύ της ανθρώπινης ανάγκης για νόημα και της σιωπής του σύμπαντος
Ο Σίσυφος, καταδικασμένος να ανεβάζει αιώνια έναν βράχο σε έναν λόφο, γίνεται σύμβολο της μάταιης προσπάθειας, αλλά η αναγνώρισή του αυτή και η αποδοχή της μοίρας του, την καθιστούν δική του. 
Η δημιουργία, παρά τη ματαιότητά της, δίνει νόημα στην παράλογη ύπαρξη, ενώ η συνειδητή αναγνώριση της παράλογης φύσης της ζωής και η αποδοχή της, οδηγεί στην υπέρβαση της απελπισίας. 
Βασικές ιδέες του μύθου:
  • Το Παράλογο: 
    Είναι η σύγκρουση ανάμεσα στην ανθρώπινη επιθυμία για νόημα και σκοπό, και την αδιαφορία του κόσμου. 
  • Η Σιωπή του Σύμπαντος: 
    Το σύμπαν δεν προσφέρει απαντήσεις ή νόημα στις ανθρώπινες αναζητήσεις. 
  • Η Αποδοχή της Μοίρας: 
    Η συνειδητή αποδοχή του παράλογου, όπως και ο Σίσυφος αποδέχεται την ποινή του, μπορεί να οδηγήσει σε μια μορφή ελευθερίας. 
  • Η Δημιουργία ως Υπέρβαση: 
    Η τέχνη και η δημιουργία προσφέρουν παρηγοριά και νόημα στην παράλογη ζωή, συνδέοντας την ατομική εμπειρία με την ευρύτερη πραγματικότητα. 
  • Η Επανάσταση: 
    Ο παράλογος άνθρωπος επαναστατεί ενάντια στην απουσία νοήματος, όχι αρνούμενος την πραγματικότητα, αλλά υψώνοντας τη συνείδησή του πάνω σε αυτήν. 
Σημασία του μύθου:
Ο μύθος του Σίσυφου δεν είναι μια κατάφαση της απελπισίας, αλλά ένας ύμνος στην ανθρώπινη αντοχή και δημιουργικότητα. 
Ο Καμύ πιστεύει ότι η αναγνώριση του παραλόγου και η αποδοχή της ματαιότητας της ζωής, αντί να οδηγεί σε παραίτηση, μπορεί να οδηγήσει σε μια πιο βαθιά κατανόηση και αποδοχή της ύπαρξής μας. 
Η χαρά του Σίσυφου βρίσκεται στην αναγνώριση της δύσκολης κατάστασής του, και στην αποφασιστικότητά του να την αντιμετωπίσει με αξιοπρέπεια. 
     
 

Ο Αλμπέρ Καμύ, ο μύθος του Σίσυφου, και η φιλοσοφία του παραλόγου στο Synecdoche, New York του Τσάρλι Κάουφμαν

  


Από τη στιγμή που ο άνθρωπος παραδέχεται τη διάσταση ανάμεσα στη λογική επιθυμία του για κατανόηση και ευτυχία και στη σιωπή του κόσμου, μπορεί άραγε να κρίνει αν η ζωή αξίζει τον κόπο να την ζει κανείς; Τούτο είναι θεμελιώδες ερώτημα της φιλοσοφίας.
Αν όμως το παράλογο μου φαίνεται πρόδηλο, οφείλω να το διατηρήσω με μια διαυγή προσπάθεια και να δεχτώ να ζήσω βιώνοντάς το.

Η εξέγερσή μου, η ελευθερία, το πάθος μου, θα είναι οι συνέπειές του.

Ο άνθρωπος, σίγουρος ότι θα πεθάνει ολοκληρωτικά, αρνούμενος όμως το θάνατο, λυτρωμένος από την υπερφυσική ελπίδα που του έδενε τα χέρια, θα μπορέσει να γνωρίσει το πάθος της ζωής σ' έναν κόσμο δοσμένο στην αδιαφορία του και στη φθαρτή ομορφιά του.

Όμως η δημιουργία είναι για εκείνον η καλύτερη ευκαιρία για να διατηρεί τη συνείδησή του άγρυπνη μπροστά στις λαμπερές και αλόγιστες εικόνες του κόσμου. Ο αγώνας του Σίσυφου που περιφρονεί τους θεούς, αγαπά τη ζωή και μισεί το θάνατο γίνεται το σύμβολο της ανθρώπινης μοίρας.


 κι όλα αρχίζουν. Ένα διαχρονικό κείμενο του Αλμπέρ Καμύ.

"Ακόμα και η σκέψη, με τον δικό της τρόπο, με πείθει πως αυτός ο κόσμος είναι παράλογος. Η καθαρή λογική, σ' αντίθεση με το παράλογο, ισχυρίστηκε πως το κάθε τι είναι σαφές. Ευχόμουν το δίκιο της αλλά μάταια περίμενα αποδείξεις. Έπειτα από τόσους αιώνες αναζητήσεων και τόσους εκφραστικούς και πειστικούς ανθρώπους, ξέρω πως αυτό είναι λάθος. Σ' αυτό το πεδίο τουλάχιστον, αφού δεν μπορώ να μάθω, δεν υπάρχει ευτυχία.

Η παγκόσμια λογική, πρακτική, ηθική, η αιτιοκρατία, οι θεωρίες που εξηγούν τα πάντα κάνουν τον συνεπή με τον εαυτό του άνθρωπο να γελά. Δεν έχουν καμιά σχέση με το πνεύμα. Αρνούνται να δεχτούν την ουσιαστική του αλήθεια -το ότι είναι δέσμιο. Μέσα σ' αυτό το ανεξήγητο και περιορισμένο σύμπαν, το πεπρωμένο του ανθρώπου παίρνει λοιπόν το νόημά του.

Ένα πλήθος από παραλογισμούς υψώνεται και περικυκλώνει τον άνθρωπο ως το τέλος. Απ' τη στιγμή που θ' αποφασίσει να βλέπει σωστά, διακρίνει κι αισθάνεται το συναίσθημα του παράλογου. Έλεγα πως ο κόσμος είναι παράλογος και προχωρούσα πολύ γρήγορα. Το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι πως αυτός ο κόσμος δεν μπορεί να δικαιολογηθεί. Παράλογο είναι το χάσμα ανάμεσα στο ό,τι δεν δικαιολογείται και στο μάταιο, μα δυνατό πόθο του ανθρώπου για σαφήνεια. Το παράλογο ισχύει και για τον άνθρωπο και για τον κόσμο. Για την ώρα είναι το μόνο που τους συνδέει.

Καμιά φορά, οι μεγάλες πράξεις και οι μεγάλες σκέψεις αρχίζουν κάπως αστεία. Τα μεγάλα έργα γεννιούνται συχνά στη στροφή κάποιου δρόμου ή στο καθάρισμα ενός καφενείου. Έτσι και με το παράλογο. Περισσότερο από κάθε άλλον, ο παράλογος κόσμος έχει τις ρίζες του σ' αυτή την άθλια γέννηση.

Όταν μερικές φορές, σε μια ερώτηση που αφορά στις σκέψεις σου, απαντάς «τίποτε», ίσως να προσποιείσαι. Οι αγαπημένες υπάρξεις το ξέρουν καλά. Αν όμως αυτή η απάντηση είναι ειλικρινής, αν εκφράζει αυτό το μοναδικό ψυχικό συναίσθημα της σιωπηλής ευγλωττίας που σπάζει την αλυσίδα των καθημερινών χειρονομιών ενώ η καρδιά ψάχνει μάταια να βρει τον κρίκο που θα την ξανασυνδέσει, τότε αυτό φαίνεται πως είναι το πρώτο σημάδι του παραλογισμού.

Καμιά φορά τα σκηνικά καταρρέουν. Ξύπνημα, συγκοινωνία, τέσσερις ώρες γραφείο ή εργοστάσιο, γεύμα, συγκοινωνία, τέσσερις ώρες δουλειά, φαγητό, ύπνος και Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, αυτός ο κύκλος επαναλαμβάνεται εύκολα στον ίδιο ρυθμό τον περισσότερο καιρό. Μια μέρα όμως γεννιέται το «γιατί» κι όλα αρχίζουν σ' αυτή την πληκτική κούραση. «Αρχίζουν», αυτό είναι ενδιαφέρον.

Στο τέλος μια μηχανικής ζωής έρχεται η κούραση, την ίδια όμως στιγμή βάζει σε κίνηση τη συνείδηση. Τη σηκώνει απ' τον ύπνο και προξενεί τη συνέχεια. Η συνέχεια είναι η ασυνείδητη επιστροφή στην αλυσίδα ή η οριστική αφύπνιση. Στο τέλος της αφύπνισης βρίσκεται το αποτέλεσμα που φτάνει με τον καιρό: αυτοκτονία ή αναθεώρηση. Η κούραση κλείνει μέσα της κάτι το αποκαρδιωτικό. Εδώ, είμαι υποχρεωμένος να πω πως είναι καλή. Γιατί με τη συνείδηση αρχίζουν όλα και μονάχα αυτή αξίζει.

Οι παρατηρήσεις αυτές δεν έχουν καμία πρωτοτυπία. Είναι όμως φανερές: κι αυτό φτάνει γιατί μας δίνει την ευκαιρία να γνωρίσουμε καθολικά το παράλογο στις πηγές του. Με το «ενδιαφέρον» αρχίζουν όλα."

 Απόσπασμα από το βιβλίο του Αλμπέρ Καμύ, "Ο μύθος του Σισύφου", εκδόσεις Καστανιώτη.

Ο Αλμπέρ Καμύ (7 Νοεμβρίου 1913-4 Ιανουαρίου 1960) ήταν Γάλλος φιλόσοφος και συγγραφέας, ιδρυτής του Theatre du Travail (1935), για το οποίο δούλεψε ως σκηνοθέτης, διασκευαστής και ηθοποιός. Ανάμεσα στα πιο γνωστά του έργα, περιλαμβάνονται τα μυθιστορήματα Ο Ξένος και Η Πανούκλα, τα θεατρικά Καλλιγούλας και Οι Δίκαιοι, αλλά και τα φιλοσοφικά δοκίμια Ο Μύθος του Σισύφου και Ο Επαναστατημένος Άνθρωπος. Το 1957 τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας.

Πηγή: doctv.gr



=====================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.