Η «Ιθάκη» και τα «εκατό επίθετα»
Η φράση «η Ιθάκη και τα εκατό επίθετα» είναι ένας σύγχρονος, δημοσιογραφικός ή λογοτεχνικός, ιδιωματισμός που αναφέρεται στο ομώνυμο και πασίγνωστο ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη, και συγκεκριμένα στην εκτεταμένη χρήση περιγραφικών λέξεων (επιθέτων) από τον ποιητή για να ενισχύσει το νόημά του.
H «Ιθάκη» του Καβάφη
Το ποίημα «Ιθάκη» του Κ. Π. Καβάφη αποτελεί ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα έργα της ελληνικής ποίησης και λειτουργεί ως αλληγορία για το ταξίδι της ζωής. Το κεντρικό του μήνυμα είναι ότι ο προορισμός (η Ιθάκη) δεν είναι τόσο σημαντικός όσο η πλούσια σε εμπειρίες διαδρομή για να φτάσει κανείς σε αυτόν.
Τα «εκατό επίθετα»
Ο όρος «εκατό επίθετα» προέρχεται από την παρατήρηση ότι ο Καβάφης χρησιμοποιεί έναν αξιοσημείωτα μεγάλο αριθμό επιθέτων σε όλο το ποίημα για να περιγράψει τόσο τον προορισμό όσο και το ταξίδι. Αυτά τα επίθετα έχουν ως στόχο:
Να προσδώσουν ζωντάνια και λεπτομέρεια: Αναφέρονται σε μέρη, ανθρώπους, γνώσεις και εμπειρίες που συναντά ο ταξιδιώτης («ωραία λιμάνια», «Φοινικικά εμπορεία», «πολλές Αιγυπτιακές πόλεις», «σοφούς» κ.λπ.).
Να τονίσουν την αξία της συσσώρευσης εμπειριών:
Η πληθώρα των περιγραφών υπογραμμίζει τον πλούτο της γνώσης και της πείρας που αποκτάται κατά τη διάρκεια του βίου.
Συνολικά, η χρήση των πολλών επιθέτων ενισχύει τη διδακτική φύση του ποιήματος, καθώς ο ποιητής δίνει έμφαση στην ποιότητα και το περιεχόμενο του ταξιδιού, παρά στην απλή άφιξη στον προορισμό. . . .
Στη σύγχρονη δημόσια συζήτηση, η φράση χρησιμοποιείται συχνά μεταφορικά σε άρθρα και σχόλια (όπως αυτό στο Protagon.gr) για να περιγράψει μια κατάσταση ή ένα πρόσωπο που δέχεται πολλές διαφορετικές περιγραφές ή χαρακτηρισμούς (θετικούς ή αρνητικούς), συχνά σε σχέση με την πολιτική ή την κοινωνική επικαιρότητα.
Με το βιβλίο του Αλέξη Τσίπρα να κυριαρχεί στην επικαιρότητα, αναρωτήθηκα για πόσο ακόμη, άραγε, θα αποτελούν μέρος του δημόσιου βίου και διαλόγου τα πεπραγμένα και τα blame games του ανεπανάληπτου εκείνου μπουλουκιού (ούτε καν θιάσου) που κλήθηκε να διαχειριστεί τις τύχες της χώρας για τεσσεράμισι συναπτά χρόνια.
Αναλογιζόμενος λοιπόν το «τι περάσαμε», ειδικά το 2015, το εφιαλτικό εκείνο annus horribilis, και βέβαια το «από τι γλιτώσαμε», αναμόχλευσα (όπως έλεγε και κάποιος…) τα αρχεία μου εκείνης της εποχής.
Εκεί, μεταξύ άλλων, βρήκα κείμενό μου με τίτλο «ΣΥΡΙΖΑ: εκατό επίθετα και ένα ρήμα», δημοσιευμένο στο «Βήμα της Κυριακής» της 30ής Αυγούστου 2015, παραμονές δηλαδή των δεύτερων εκλογών που κέρδισε ο Τσίπρας.
Eχει ίσως σημασία ότι το κείμενο γράφτηκε όταν ο ΣΥΡΙΖΑ και ο Τσίπρας είχαν ακόμη πολύ αέρα στα πανιά τους: είχαν πρόσφατα κερδίσει το δημοψήφισμα-τραγέλαφο, είχαν ξεπεράσει σχεδόν αβρόχοις ποσί την αποχώρηση των Λαφαζάνηδων, φαινόταν πολύ πιθανό να κερδίσουν τις επικείμενες τότε εκλογές (όπερ και εγένετο, άλλωστε).
Αντιδρώντας με λέξεις (γραφιάς γαρ) σε όσα είχαν προηγηθεί και σε όσα έβλεπα να έρχονται, παρέθετα εκατό επίθετα, όλα από «α», σε μια προσπάθεια να φωτογραφίσω αυτούς που μας κυβερνούσαν ήδη από τις αρχές του 2015. Eγραφα, λοιπόν, για τα χαΐρια τους:
«Η χώρα ξανακύλησε στην ύφεση, οι τράπεζες έκλεισαν για μερικές εβδομάδες και ακόμη υπολειτουργούν, η αγορά έχει νεκρώσει, εισαγωγείς και εξαγωγείς βρίσκονται σε απόγνωση, ο ΕΝΦΙΑ ζει και βασιλεύει, οι φόροι αυξήθηκαν, στην ανώτατη Παιδεία έχει ενσκήψει νεοαλτουσεριανό τσουνάμι, το μεταναστευτικό ρεύμα βρίσκεται σε πρωτοφανή έξαρση, ενώ η Τασούλα αγρόν αγοράζει, τη Βουλή την έδωσαν στη μωροφιλόδοξη κόρη του κυρ-Νίκου για να παίζει όπως με τις κούκλες της, ο σαλτιμπάγκος που ανέλαβε τις διαπραγματεύσεις με τους εταίρους αντικαταστάθηκε αφού πρώτα μάς στοίχισε καμιά εικοσαριά δισεκατομμύρια, διορατικές μανάδες υπουργών απέσυραν εγκαίρως τις καταθέσεις τους, το Ασφαλιστικό ανατέθηκε σε άνθρωπο που, αν μη τι άλλο, ξέρει να μας κάνει να γελάμε (στον Χαϊκάλη, για όποιον δεν το θυμάται), κ.λπ., κ.λπ., κ.λπ. »
Τούτων όλων δοθέντων, που έλεγαν και οι παλαιότεροι, λόγω επαγγελματικής εμμονής με τη γλώσσα, θα επιχειρήσω να συμπυκνώσω την εμπειρία από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ σε εκατό επίθετα, όλα από Α.
Οι άνθρωποι που μας κυβέρνησαν τους τελευταίους οκτώ μήνες (τελικά, επί τεσσεράμισι ολόκληρα χρόνια) μπορούν λοιπόν να χαρακτηριστούν (στις παρενθέσεις, αναγκαίες διευκρινίσεις προς αποφυγήν παρεξηγήσεων):
Αβαθείς, άβουλοι, άγαρμποι, άγλωσσοι, αγοραίοι (οι περισσότεροι), αγράμματοι (οι περισσότεροι), αδαείς, αδιάντροποι (πολιτικά), αδιόρθωτοι, αδίστακτοι, αδρόπετσοι, αεροβάμονες, αεριτζήδες, ακαιρολόγοι, ακαλλιέργητοι (οι περισσότεροι), ακατάλληλοι, ακατανόητοι, ακατατόπιστοι, άκομψοι, ακούρδιστοι, αλαζόνες, αλαφροκέφαλοι, αλλαξοπρόσωποι, αλλοπρόσαλλοι, αλυσιτελείς, αμαθείς (οι περισσότεροι), αμέθοδοι, αμετανόητοι, αμετροεπείς, αμήχανοι, αμφίθυμοι, ανακόλουθοι, ανακράκτες, αναξιοκρατικοί, αναξιόπιστοι, αναποτελεσματικοί, αναχρονιστικοί, ανεδαφικοί, ανειλικρινείς, ανεκδιήγητοι, ανεπαρκείς, ανεπίδεκτοι, ανεπρόκοποι, ανερμάτιστοι, ανερυθρίαστοι, ανεύθυνοι, ανήξεροι, ανίκανοι, ανιστόρητοι (πολιτικά), ανορθολογικοί, άνοστοι, ανούσιοι, αντιφατικοί, ανυπόληπτοι (πολιτικά), ανώριμοι, ανωφελείς, απαίδευτοι (οι περισσότεροι), απαράδεκτοι, απαράσκευοι, απεραντολόγοι, απερίγραπτοι, απερίσκεπτοι, αποτελματωμένοι, αποφευκταίοι, απροετοίμαστοι, απρονόητοι, απρόσφοροι, απωθητικοί, αρειμάνιοι, αρλουμπολόγοι, αρτηριοσκληρωτικοί, ασόβαροι, αστάθμητοι, άστατοι, αστοιχείωτοι, αστόχαστοι, ασύδοτοι, ασυλλόγιστοι, ασυνάρτητοι, ασυνείδητοι (πολιτικά), ασυνεπείς, ασύνετοι, ασύντακτοι, άσχετοι, ασώφρονες, ατάλαντοι, ατελέσφοροι, ατζαμήδες, αυτάρεσκοι, αυτοαναφορικοί, αυτοσχεδιαστικοί, αφελείς, αφερέγγυοι, αφιλόκαλοι, αφιλτράριστοι, άφρονες, αχαλίνωτοι, αχαρακτήριστοι, αχόρταγοι (για εξουσία), αχρείαστοι (να ’ναι).
Σήμερα, που οι ίδιοι λίγο-πολύ άνθρωποι επιχειρούν νέο ρεσάλτο στην εξουσία μοιράζοντας και πάλι ανενδοίαστα ψεύτικες υποσχέσεις, κάθε σκεπτόμενος πολίτης ‒με βάση πλέον όχι απλώς εκτιμήσεις και αναλύσεις για τις ικανότητές τους και τις προθέσεις τους, αλλά την εμπειρία του από τα πεπραγμένα τους και από τη διακυβέρνησή τους‒ δεν μπορεί παρά (οφείλει, θα τολμούσα να πω) να τους αποδοκιμάσει».
Το κείμενο έκλεινε, λοιπόν, με παραίνεση προς το εκλογικό σώμα να αποδοκιμάσει τους ΣΥΡΙΖΑΝΕΛ, καταψηφίζοντάς τους. Μάλλον για κάτι μεταξύ ελπίδας και ευχής επρόκειτο. Μάλλον ξόρκιζα το κακό που έβλεπα να έρχεται (για την ακρίβεια: να ξαναέρχεται).
Δεν έχω καμία πρόθεση να υιοθετήσω τη γνωστή επωδό «τα ’λεγα εγώ» ή να διεκδικήσω κάποιου είδους «δικαίωση». Απλώς, να, με ενόχλησε ο καταιγισμός των πομφολύγων που φρόντισε να μας σερβίρει ο θρασύτατος νεανίσκος, και μάλιστα χωρίς να ζητήσει έστω μια τόση δα συγγνώμη για όσα τερατώδη διαπράχθηκαν επί των ημερών του.
Αν, μάλιστα, το ποσόν που λέγεται ότι έλαβε ως προκαταβολή και το ποσοστό (%) επί της τιμής της πώλησης που έχει συμφωνήσει με τον εκδότη αληθεύουν, μια χαρά θα περάσει το λεβεντόπαιδο τους επόμενους μήνες. Είτε φτιάξει κόμμα σύντομα είτε μας φυλάξει τον μποναμά για αργότερα.
Και κάτι τελευταίο, κάπως πιο προσωπικό αυτό. Ο βίος και η πολιτεία του ΣΥΡΙΖΑ και των συμμάχων του ήταν αιτία να ψυχρανθώ (φοβάμαι, ανεπανόρθωτα) με φίλους και φίλες, με γνωστούς και γνωστές (από τα αριστερά μου νιάτα, κυρίως).
Κρίμα. Και να σκεφτεί κανείς ότι οι καβγάδες μας, θορυβώδεις ή σιωπηροί, είχαν αφορμή και αιτία ένα ευκαιριακό συνονθύλευμα, ένα τσούρμο αδαών και εμμονικών, ένα ασκέρι λιμασμένων για εξουσία.
Εξ ου και το εκτεταμένο και παρατεταμένο μαλλιοτράβηγμα μεταξύ τους (στα όρια του κατιναριού, και ας με συγχωρήσουν οι Κατίνες) που ακολούθησε την έκδοση της «Ιθάκης».
Πηγή: Protagon.gr
=====================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.