Κιλελέρ 6 Μαρτίου 1910: Η δολοφονία του Μαρίνου Αντύπα, η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι

Ο ανιψιός του τσιφλικά Σκιαδαρέση που έγινε επιστάτης του και αναδείχτηκε σε ηγέτη της εξέγερσης των κολίγων

Το Κιλελέρ ήταν ένα χωριό στη Θεσσαλία, σε ένα μέρος με στάσιμα νερά και έλη [στα τουρκικά έλος: göl (γκιολ), πληθυντικός göleler (γκιολελέρ ή κιολελέρ), με παραφθορά κιλελέρ], το οποίο ζούσε κάτω από τον οθωμανικό ζυγό έως το 1881.

Η ζωή ήταν σκληρή και μονότονη, λες και είχε βαλτώσει στα γύρω έλη. Ο μόχθος μεγάλος. Ολοι δούλευαν από ήλιο σε ήλιο. Ο αφέντης (τσιφλικάς) όριζε τη γη και ό,τι ζωντανό βρισκόταν πάνω σε αυτήν, ζώα και ανθρώπους. Ο κολίγος (αγρότης) είχε το ισόβιο δικαίωμα να νέμεται (καλλιεργεί) τη γη, να τρέφεται αυτός από τα γεννήματά της και τα ζώα από τα βοσκοτόπια της και να ζει στα σπίτια του καταυλισμού, δίνοντας το απαραίτητο μερίδιο στον αφέντη ως πρόσοδο και ως φόρο υποτέλειας. Υπήρχε όμως ένας άγραφος νόμος: οι τσιφλικάδες δεν επιτρεπόταν να εκδιώξουν τους κολίγους από τη γη και σε αντάλλαγμα εισέπρατταν τις προσόδους (ενοίκια). 

Την εποχή της τουρκοκρατίας ο σουλτάνος, που ήταν απόλυτος κύριος της γης, εκχωρούσε τμήματά της σε διάφορους μπέηδες, που ήταν υποχρεωμένοι να του αποδίδουν το 10% της παραγωγής, τη «δεκάτη». Κάθε μπέης-τσιφλικάς ανέθετε με τη σειρά του σε ζευγίτες-κολίγους την καλλιέργεια έκτασης ανάλογης με τον αριθμό των αροτριώντων ζώων (υποζυγίων). Τους προμήθευε τον απαραίτητο σπόρο, αυτοί έβαζαν τη δουλειά και αφού αφαιρούσαν τη δεκάτη μοιράζονταν τη σοδειά. Το τσιφλίκι αυτό λεγόταν «μεσάρικο».

Αν ο κολίγος αποκτούσε δεύτερο ζευγάρι ζώων, τότε προσλάμβανε και παραγιό (ή παρακεντέ), τον οποίο πλήρωνε ο τσιφλικάς. . . .