Τασούλα Τζώνη. Η αγωνίστρια της Αντίστασης που κρατούσε το πανό του ΕΑΜ στα Δεκεμβριανά...

Του Περικλή Καπετανόπουλου-δημοσιογράφος-ιστορικός

Εφυγε» από τη ζωή στα 91 της χρόνια η αγωνίστρια της ΕΑΜικής Αντίστασης, Τασούλα Τζώνη, μια εμβληματική μορφή του ανυπότακτου λαού της Αθήνας. Συμμετείχε στο συλλαλητήριο στις 4 Δεκεμβρίου του 1944 και εικονίζεται στην εμβληματική φωτογραφία να κρατάει το πανό με το σύνθημα «Όταν ο λαός βρίσκεται μπροστά στον κίνδυνο της τυραννίας, διαλέγει ή τις αλυσίδες ή τα όπλα». Mπροστά στην απρόκλητη βία των Εγγλέζων και των πρώην συνεργατών των Γερμανών, για να γονατίσουν τον λαό της ανυπότακτης Αθήνας, δεν δίστασε, ούτε μια στιγμή. Σήκωσε το λάβαρο και μπήκε μπροστά. Σε όλη την Κατοχή αγωνιζόταν για την λευτεριά της Πατρίδας, την κοινωνική δικαιοσύνη, για την πρόοδο του τόπου. Ανήκε στο στρατόπεδο της προόδου, και αγωνιζόταν μαζί με εκατομμύρια ανθρώπους στην Ελλάδα, σε μια αδιάκοπη και επίπονη πορεία για γίνει καλύτερη και κοινωνικά δίκαιη η ανθρώπινη κοινωνία. Άλλωστε η λέξη αυτή, η πρόοδος, συμβολίζει ιδέες και θεσμούς που, αποτελούν το επόμενο στάδιο στην εξέλιξη μιας κοινωνίας. Μαζί με την Τασούλα Τσώνη, δεκάδες χιλιάδες νέοι εκείνη την εποχή, έκαναν την ίδια επιλογή, και οργανώθηκαν στην θρυλική ΕΠΟΝ....

Απέναντι σε αυτό το ρωμαλέο και γιγαντιαίο λαϊκό κίνημα της ΕΑΜικής Εθνικής Αντίστασης στάθηκε ό,τι πιο μουχλιασμένο και σάπιο γέννησε τούτος ο τόπος. Είναι αυτοί που επέλεξαν να υπηρετήσουν το κατοχικό κρατικό μηχανισμό, συνεργάστηκαν με τους καταχτητές, ή το έριξαν στη «μαύρη αγορά». Ο λαός που μάτωνε και αγωνιζόταν τους ονόμασε μαύρη αντίδραση. «Λούφαξαν» σε όλη την διάρκεια της Κατοχής, μακριά από εθνικοαπελευθερωτικές οργανώσεις και τις μεγάλες διαδηλώσεις κατά των κατακτητών. Η λέξη Αντίσταση ήταν διαγραμμένη από το λεξιλόγιο τους. Αντίθετοι σε κάθε πολιτική αλλαγή, πιστοί υπηρέτες του κατεστημένου, οι περισσότεροι είχαν λαϊκή καταγωγή, αλλά δεν είχαν συνείδηση. Αυτοί οι άνθρωποι προέβαλαν τις παλιές και μουχλιασμένες απόψεις τους σε κάθε ευκαιρία, ενώ αρέσκονταν να αυτοαποκαλούνται «ελεύθεροι άνθρωποι», «αδέσμευτοι» καθώς δεν μετείχαν σε κομματικό σχηματισμό και κυρίως στο Κόμμα. Κάποιοι μάλιστα έγραφαν και σε κύκλους φιλολογικούς επιδίδονταν σε απαγγελίες και αναγνώσεις κειμένων. Ακολουθούσαν τις «δέκα» εντολές για το πώς να περνάς εσύ καλά, κι ας καίγεται ο τόπος γύρω σου....

Χριστούγεννα 1944: ο Λαός της Λέσβου γράφει τη δική του ιστορία, «GO BACK»

Δεκέμβρης του 44 στην Μυτιλήνη

Ιστορικό πλαίσιο Δεκέμβρης του '44. Ένοπλες συγκρούσεις στην Αθήνα το Δεκέμβριο 1944 - Ιανουάριο 1945, ανάμεσα στις δυνάμεις αριστερών οργανώσεων (ΕΑΜ-ΕΛΑΣ-ΚΚΕ) και τις Βρετανικές και Κυβερνητικές δυνάμεις που ανήκαν στο υπόλοιπο πολιτικό φάσμα, από την σοσιαλδημοκρατία (όπως ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου ηγέτης του «Δημοκρατικού Σοσιαλιστικού Κόμματος») έως τα τάγματα ασφαλείας.
Η έναρξή τους, στις 3 Δεκεμβρίου του 1944, σηματοδοτείται από τους πυροβολισμούς των Κυβερνητικών και Αγγλικών δυνάμεων μπροστά στο μνημείο του άγνωστου στρατιώτη ενάντια στη διαδήλωση του ΕΑΜ που είχε οργανωθεί ως απάντηση στο τελεσίγραφο της κυβερνησης εθνικής ενώσεως (1-12-1944) για τον αφοπλισμό όλων των αντάρτικων ομάδων, με αποτέλεσμα το θάνατο 28 διαδηλωτών και τον τραυματισμό άλλων 148.
Παράλληλα ο στρατηγός Σκόμπυ προέβη σε διάγγελμα. Και όλη η Ελλάδα με κομμένη ανάσα παρακολουθεί τις δραματικές εξελίξεις,την ίδια στιγμή, παραμονή Χριστουγέννων, 24-27 Δεκέμβρη του '44, ο Λαός της Λέσβου γράφει τη δική του εποποιία αποκρούοντας μια άλλη επιχείρηση του αγγλικού ιμπεριαλισμού να βάλει πόδι στο ηρωικό νησί στέλνοντας τον αυτοκρατορικό αποικιακό στρατό των «μαύρων» των Ινδών. Το νησί της Λέσβου, όταν άρχισαν τα Δεκεμβριανά στην Αθήνα, από όλα τα νησιά, ήταν το μόνο που βρισκόταν με ΕΑΜική Αυτοδιοίκηση, με ΕΛΑΣ και Εθνική Πολιτοφυλακή. Κι ακόμα με λαϊκά δικαστήρια σε λειτουργία και με το 85% του πληθυσμού της οργανωμένο στις ΕΑΜικές Οργανώσεις. Κι αυτό, δεν μπορούσε να γίνει ανεκτό, προφανώς, από τους Άγγλους και την "σοσιαλδημοκρατία", αλλά και τους αντιδραστικούς που είχαν συσπειρωθεί υπό τον Γ. Παπανδρέου και μεθόδευαν την καθυπόταξη του ελληνικού λαού. ...

Τα Δεκεμβριανά: Ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944 με το φακό του Dmitri Kessel.

Τα Δεκεμβριανά (μέρος πρώτο)

Ένα φωτογραφικό αφιέρωμα στο Δεκέμβρη του 1944 με το φακό του Dmitri Kessel.

Γράφει ο Πέτρος Γαϊτάνος, το Νοέμβρη του 1994, στην εισαγωγή του Λευκώματος

"DMITRI KESSEL, ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ‘44", Εκδόσεις ΑΜΜΟΣ, 

Ο Dmitri Kessel γεννήθηκε στην Ουκρανία στις αρχές του αιώνα. Μετανάστευσε στην Αμερική το 1923 και εργάστηκε σαν φωτογράφος στο περιοδικό LIFE. Ταξίδεψε σ’ ολόκληρο σχεδόν τον κόσμο και οι φωτογραφίες του –μολονότι προορίζονταν για ένα εφήμερο μέσο- άντεξαν στον χρόνο. Σήμερα ο Κέσελ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους φωτορεπόρτερ στον κόσμο. Η δουλειά του, κλασική πια, έχει παρουσιαστεί σε πολλά βιβλία. Οι φωτογραφίες όμως που ο Ντμίτρ Κέσελ έβγαλε στην Ελλάδα του 1944 έμειναν περισσότερο ανέκδοτες και παρουσιάζονται σήμερα για πρώτη φορά.

Τον Αύγουστο του 1994, πενήντα χρόνια μετά, ένας άλλος μεγάλος φωτογράφος του αιώνα μας, ο Ντέηβιντ Ντάνκαν, έφερε στην Αθήνα αυτό το πολύτιμο υλικό και μας το έδωσε λέγοντας. «Ο Ντμίτρ Κέσελ ήταν εδώ, κάτω από την Ακρόπολη, στις 3 Δεκεμβρίου 1944. Τότε που πολλά όνειρα έγιναν εφιάλτες και ο ηρωισμός, η αγωνία και το πάθος μάτωσαν αυτή την όμορφη χώρα. Σας στέλνει, μέσα απ’ την καρδιά του, όσα θραύσματα μάζεψε από εκείνα τα γεγονότα. Τη δική του φωτογραφική μαρτυρία». ...