«Έτσι είναι… αν έτσι νομίζετε» του Λουίτζι Πιραντέλο
Το «είναι» και το «φαίνεσθαι» και κατ’ επέκταση η υποκειμενικότητα της αλήθειας είναι το θέμα του πιραντελικού έργου «Έτσι είναι… αν έτσι νομίζετε», από τα σημαντικότερα του 20ου αιώνα.
«Οκύριος Πόνζα – το κεντρικό πρόσωπο – ισχυρίζεται στο κοινωνικό περιβάλλον ότι η πρώτη γυναίκα του, η Λίνα, πέθανε, ότι ζει με τη δεύτερη γυναίκα του, την Σοφία, και ότι η πρώην πεθερά του, η κα Φρόλα, μη αποδεχόμενη το θάνατο της κόρης της, νομίζει ότι η δεύτερη γυναίκα του δεν είναι άλλη από την κόρη της Λίνα.
Αντίθετα, η κα Φρόλα ισχυρίζεται ότι η Λίνα, για να μη διαταράξει ψυχικά τον σύζυγό της, Πόνζα, απλώς «παριστάνει» ότι είναι η δεύτερη γυναίκα του, η Σοφία.
Το «μυστήριο» μένει άλυτο, αφού ο Πόνζα και η Φρόλα επιμένουν, ο καθένας, στη δική του «αλήθεια».
Αλλά «δεν υπάρχει αλήθεια και αυτή είναι η μόνη αλήθεια», λέει ο Πιραντέλο, στην τελευταία φράση αυτού του – λεπτής, αμφίσημης ειρωνείας για την ιλαροτραγωδία της ανθρώπινης ψυχής – έργου», σημειώνει η Θυμέλη (Αριστούλα Ελληνούδη) σε κριτικό σημείωμα στο Ριζοσπάστη.
Θέατρο τη Δευτέρα: «Έτσι είναι… αν έτσι νομίζετε» του Λουίτζι Πιραντέλο
Η Θυμέλη γράφει για τον Πιραντέλο: «Αφενός ορμώμενος από βασανιστικά – τραυματικά βιώματά του από την οικογένεια και κυρίως από τη συζυγική του ζωή, «τραύματα» που είτε προσπαθούσε να αποκρύψει από το κοινωνικό του περιβάλλον, είτε απέκρυπτε τα αίτιά τους, είτε εμφανιζόταν ως θύμα απαλλασσόμενος από κάθε ευθύνη και αφετέρου επηρεασμένος από τη Θεωρία της Σχετικότητας, ο Λουίτζι Πιραντέλο, με όλα τα πεζογραφικά και θεατρικά έργα του, εμμονικά ασχολήθηκε με ένα παράδοξο, παντοτινό και οικουμενικό «δράμα» του ανθρώπου.
Με το «είναι» και το «φαίνεσθαι», με το πρόσωπο και το προσωπείο του.
«Ο καθένας πιστεύει πως ο εαυτός του είναι ένας. Μα γελιέται:
Ο καθένας μας είναι τόσοι πολλοί όσες είναι οι δυνατότητες που υπάρχουν μέσα μας (…) Εμείς οι ίδιοι δεν ξέρουμε παρά μονάχα ένα μέρος του εαυτού μας (…) Γιατί έχουμε μέσα μας (…) την ανάγκη να εξαπατούμε αδιάκοπα τον εαυτό μας, δημιουργώντας μια πραγματικότητα (…) που κάθε τόσο αποδείχνεται μάταιη και φανταστική (…)», ομολογούσε ο Πιραντέλο.
Αναφερόμενος σ’ αυτή τη θεματολογική εμμονή του συγγραφέα, ο μελετητής του Σίλβιο Ντ’ Αμίκο έγραφε:
«Ο καθένας μας δεν είναι αυτό που νομίζει ότι είναι, αλλά ένας, κανένας, εκατό χιλιάδες, ανάλογα με το πώς βλέπει τούτο ή εκείνο το πρόσωπο και πάντα αλλιώτικος απ’ ό,τι πλάθει ο ίδιος για τον εαυτό του μέσα στο μυαλό του (…)».
Ο καθένας βλέπει αλλιώς τον άλλον, επόμενα αλλιώς και την όποια «αλήθεια» του.
Το «είναι» και το «φαίνεσθαι» και κατ’ επέκταση η υποκειμενικότητα της αλήθειας είναι το θέμα του πιραντελικού έργου «Έτσι είναι (αν έτσι νομίζετε)».
Η παράσταση προβλήθηκε από την εκπομπή «Το θέατρο της Δευτέρας», το 1976, στην ΕΡΤ.
Σκηνοθεσία: Κώστας Ζωγόπουλος , Λάμπρος Κωστόπουλος. Παίζουν: Νικήτας Τσακίρογλου, Εύα Κοταμανίδου, Χρυσούλα Διαβάτη, Σπύρος Κωνσταντόπουλος, Μαρία Φωκά, Αφροδίτη Γρηγοριάδου, Μάκης Ρευματάς, Μαρία Αλκαίου, Τιτίκα Βλαχοπούλου, Ορφέας Ζάχος, Σπύρος Καλογήρου, Γιάννης Μαυρογένης, Θόδωρος Μορίδης, Στράτος Παχής, Ντόρα Σιμοπούλου.
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
