ΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ ΤΟΥ ΖΑΝ ΖΑΚ ΡΟΥΣΣΩ

Λίγα έργα έχουν επηρεάσει τόσο πολύ την πολιτική σκέψη όσο το «Κοινωνικό συμβόλαιο» 

του Ρουσσώ, το ευαγγέλιο της Γαλλικής Επανάστασης.

Γάλλος συγγραφέας, φιλόσοφος και παιδαγωγός (1712 -1778). Γιος ωρολογοποιού. Σε ηλικία 16 ετών έφυγε από την πόλη που γεννήθηκε και περιπλανήθηκε στην Ελβετία και στη Γαλλία κερδίζοντας τα μέσα για τη διαβίωσή του με διάφορες απασχολήσεις. Το 1741 εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Από το 1743-1744 ήταν γραμματέας του Γάλλου επιτετραμμένου στη Βενετία, από όπου γύρισε πάλι στο Παρίσι. Συνεργάστηκε στην "Εγκυκλοπαίδεια" και για ένα χρονικό διάστημα συνδεόταν φιλικά με τον Ντιντερό. Από το 1762 ως το 1770 έκανε αδιάκοπες περιπλανήσεις (Ελβετία, Αγγλία κ.ά.), εξαιτίας των πολιτικών διωγμών. Το 1770 εγκαταστάθηκε στη Γαλλία. Στα έργα του "Κρίσεις για την προέλευση και τις βάσεις της ανισότητας μεταξύ των ανθρώπων", "Το κοινωνικό συμβόλαιο ή Αρχές πολιτικού δικαίου" κ.ά., ο Ρουσσώ ανέπτυξε τις απόψεις που αποτέλεσαν τη βάση των αιτημάτων της ισότητας κατά τη Γαλλική Επανάσταση. Κέντρο των θεωρητικών ενδιαφερόντων του Ρουσσώ ήταν τα προβλήματα της προέλευσης της κοινωνίας, της κοινωνικής ανισότητας και της επίδρασης του πολιτισμού, στην ανάπτυξη της ανθρωπότητας. Επικρίνοντας τον πολιτισμό της εποχής του και αποδεικνύοντας ότι η ανάπτυξη του πολιτισμού καταστρέφει την ανθρώπινη φύση, ο Ρουσσώ εξιδανίκευε τη "φυσική κατάσταση", στην οποία όλοι οι άνθρωποι ήταν ελεύθεροι και ίσοι. Η ανισότητα αναπτύχθηκε με την εμφάνιση της ατομικής ιδιοκτησίας, που οδήγησε στο σχηματισμό του κράτους και, με τον καιρό, και του δεσποτισμού. Έτσι η ανάπτυξη της ανισότητας παραβίασε το "κοινωνικό συμβόλαιο", που έφτιαξαν οι άνθρωποι κατά τη μετάβαση από τη φυσική κατάσταση στο κράτος, γι' αυτό και η ανισότητα δε συμβιβάζεται με τη φύση και πρέπει να εξαλειφθεί. ...
Οπαδός της λαϊκής κυριαρχίας, ο Ρουσσώ θεωρούσε ιδανικό του κράτους τη μικρή πατριαρχική δημοκρατία, στην οποία όλοι οι πολίτες μπορούν οι ίδιοι και άμεσα να εγκρίνουν τους νόμους. Κατά τη γνώμη του η Ευρώπη έπρεπε να γίνει ένωση τέτοιων δημοκρατιών. Θεωρούσε νόμιμη την εξέγερση του λαού για την ανατροπή του δεσποτισμού και για την εγκαθίδρυση της λαϊκής κυριαρχίας. Αυτές οι ιδέες του Ρουσσώ αποτέλεσαν τη βάση της κοσμοθεωρίας και της δραστηριότητας των Ιακωβίνων (κυρίως του Μ. Ροβεσπιέρου, που θεωρούσε τον εαυτό του μαθητή του Ρουσσώ) και είχαν τεράστια επίδραση στην ανάπτυξη της δημοκρατικής ιδεολογίας στην Ευρώπη.

Επικρίνοντας τη θρησκεία, την επίσημη εκκλησία και τη θρησκευτική αδιαλλαξία ο Ρουσσώ ήταν οπαδός του θεϊσμού, που τον αντιλαμβανόταν (σε διάκριση από τον Βολταίρο) σαν θρησκεία του αισθήματος. Ο Ρουσσώ πρόσεξε πολύ τα προβλήματα της παιδαγωγικής. Οι παιδαγωγικές απόψεις του αναπτύχθηκαν κυρίως στο μυθιστόρημα - πραγματεία "Ο Αιμίλιος ή Περί αγωγής" (1762). Ο Ρουσσώ θεωρούσε ελαττωματικό το σύστημα αγωγής. Η αγωγή στην κοινωνία της εποχής εκείνης, δεν ανέπτυσσε τις δυνάμεις και τις ικανότητες των παιδιών, αλλά μόνο τα γύμναζε Σε αντίθεση προς αυτό, ο Ρουσσώ πρότεινε την ιδέα της "φυσικής αγωγής": αγωγή των παιδιών έξω από την κοινωνία, στο ύπαιθρο και σύμφωνα με τη φύση. Κατά τη γνώμη του Ρουσσώ το παιδί είναι από τη γέννησή του μια ιδιόμορφη ολότητα και αποστολή του παιδαγωγού είναι να δημιουργήσει τις πιο ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη των φυσικών του "ολοκληρωμένων" βάσεων. Ο Ρουσσώ απέρριπτε τις τιμωρίες και τα ηθικά αποφθέγματα και υποστήριζε την πειθαρχία των "φυσικών συνεπειών". Η θεωρία της "φυσικής αγωγής", περιέχοντας νέα και προοδευτικά για εκείνη την εποχή στοιχεία (το σεβασμό της προσωπικότητας του παιδιού, τη μελέτη του, τον υπολογισμό των κατά ηλικία ιδιομορφιών των παιδιών, των ατομικών τους κλίσεων κλπ.), σε πολλά σημεία ήταν ουτοπική. Ουσιαστική θέση στην παιδαγωγική θεωρία του Ρουσσώ κατέχει η σκέψη ότι κάθε πολίτης στη λογικά οργανωμένη κοινωνία πρέπει να διαθέτει χρήσιμες γνώσεις για τη φύση και την κοινωνία, καθώς και συνήθειες επαγγελματικής και αγροτικής εργασίας, πρέπει να έχει διαπαιδαγωγηθεί με το πνεύμα του βαθύτατου σεβασμού προς την εργασία. Οι παιδαγωγικές απόψεις του Ρουσσώ είχαν μεγάλη επίδραση στην ανάπτυξη της πρωτοπόρας για εκείνη την εποχή παιδαγωγικής σκέψης. Ο Ρουσσώ έγραψε το μυθιστόρημα "Ιουλία, ή Νέα Ελοϊζα" (4 τόμ., 1762), το αυτοβιογραφικό "Εξομολογήσεις" (1782-89), καθώς και μερικές κωμωδίες. Στο μυθιστόρημα - πραγματεία "Αιμίλιος ή περί αγωγής", ο Ρουσσώ αναπτύσσει το θέμα της αγάπης ("Αιμίλιος και Σοφία"). Τα προβλήματα της μουσικής αισθητικής και της θεωρίας της μουσικής ο Ρουσσώ τα εξετάζει σε μια σειρά έργων ("Διατριβή για τη σύγχρονη μουσική" 1743, "Επιστολή στον κ. Γκριμ" 1751, "Επιστολή για τη γαλλική μουσική" 1753, "Μουσικό λεξικό" 1767, 2η έκδ.1768, "Εξομολογήσεις" 1789 κ.ά.). Ο Ρουσσώ έγραψε το κείμενο και τη μουσική για τη δημοφιλή όπερα "Ο μάγος του χωριού" (1752), για το μελόδραμα "Πυγμαλίων" (μουσική μαζί με τον Ο. Κουανιέ, 1762, παίχτηκε το 1770), καθώς και ρομάντσες.

Ο Ρουσσώ εκτός από συγγραφέας, φιλόσοφος, παιδαγωγός, ήταν και μουσικός. Ασχολήθηκε με τη σύνθεση, καθώς και με τη θεωρία της μουσικής. Το 1742 παρέδωσε στην εκεί Ακαδημία Επιστημών την εργασία του "Πραγματεία περί της μοντέρνας μουσικής", στην οποία ανέπτυξε και υπερασπίστηκε ένα καινούριο σύστημα στη μουσική σημειογραφία. Το 1745 συνέθεσε την όπερά του "Οι λεπτές μούσες" και αμέσως μετά ασχολήθηκε με τη συγγραφή μουσικών άρθρων στην "Εγκυκλοπαίδεια". Το 1767 δημοσίευσε το "Μουσικό Λεξικό" του. Τα περισσότερα μουσικά έργα του Ρουσσώ είναι όπερες: "Η ανακάλυψη του κόσμου", "Οι γιορτές του Ραμίρ", "Δάφνις και Χλόη" (ημιτελής), το μονόπρακτο μελόδραμα "Πυγμαλίων" (1770), "Ίφις και Αναξαρέτη" κ.ά. Στα έργα του ο Ρουσσώ και ιδιαίτερα στα τελευταία, αναζητεί την έκφραση της δραματικής αλήθειας με ένα νέο συνδυασμό της μουσικής, του λόγου και της κίνησης. Εγκαινιάζει ένα καινούριο είδος που πολύ καλλιεργήθηκε αργότερα από το συνθέτη Μπέντα στη Γερμανία και του οποίου η επιρροή συνεχίζεται στους συνθέτες των ημερών μας 
ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ-ΣΥΜΒΟΛΑΙΟ

πηγή 

==========================
 "O σιωπών δοκεί συναινείν"