Όλοι λίγο-πολύ γνωρίζουμε ότι… αν ένα έγκλημα (π.χ φόνος) τελεστεί σε κατάσταση άμυνας, ο δράστης δεν τιμωρείται.
Ο Ποινικός Κώδικας ορίζει ρητά άλλωστε ότι «δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε περίπτωση άμυνας». Η ρύθμιση αυτή είναι αυτονόητη συνέπεια της αίσθησης αυτοσυντήρησης και της ανάγκης του καθενός να προστατεύσει τον εαυτό του ή και τρίτους από επιθέσεις…
1. Δεν είναι άδικη η πράξη που τελείται σε περίπτωση άμυνας.
2. Αμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτεθέμενου στην οποία προβαίνει το άτομο, για να υπερασπισθεί τον εαυτό του ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους.
3. Το αναγκαίο μέτρο της άμυνας κρίνεται από το βαθμό επικινδυνότητας της επίθεσης, από το είδος της βλάβης που απειλούσε, από τον τρόπο και την ένταση της επίθεσης και από τις υπόλοιπες περιστάσεις.
Ο νομικός ορισμός της άμυνας είναι ο εξής : Άμυνα είναι η αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου, στην οποία προβαίνει κάποιος, για να υπερασπισθεί τον εαυτό του ή άλλον από άδικη και παρούσα επίθεση που στρέφεται εναντίον τους (οι υπογραμμίσεις δικές μου).
Από τον ορισμό αυτό προκύπτουν επιγραμματικά κάποιες βασικές αρχές, που ισχύουν στη νόμιμη άμυνα, προκειμένου αυτή να μην τιμωρηθεί :
- 1) καταρχάς θα πρέπει η εναντίον μας επίθεση να είναι άδικη και παράνομη, έτσι π.χ κάποιος που πυροβολεί το δικαστικό κλητήρα, που έρχεται να του κατασχέσει πράγματα, δεν είναι σε άμυνα, διότι ο κλητήρας λειτουργεί στα πλαίσια του Νόμου και κατόπιν εντολής
- 2) έπειτα θα πρέπει άμυνα και επίθεση να ταυτίζονται χρονικά ή τουλάχιστον να είναι πολύ κοντά, έτσι π.χ αν κάποιος μας πυροβολήσει και φύγει, δε νοείται να τον βρούμε μετά από μία ..βδομάδα στο καφενείο και να τον πυροβολήσουμε εξ επαφής, ενώ αν π.χ ο δράστης κυνηγάει το θύμα επί ώρες, η άμυνα είναι δυνατή, για όσο χρόνο υφίσταται αυτή η κατάσταση, διότι εδώ η επίθεση έχει διάρκεια ! επίσης αν το θύμα π.χ καταφέρει να αφοπλίσει τον επίδοξο δράστη, η επίθεση λογικά έχει τελειώσει, οπότε αν στη συνέχεια τον σκοτώσει, θα έχει πρόβλημα.
- 3) τρίτον και βασικότερο, η άμυνα οφείλει να είναι η αναγκαία, όπως λέει ο Νόμος και εδώ είναι ένα λεπτό σημείο, που μπορεί και δημιουργεί στην πράξη προβλήματα στον αμυνόμενο, διότι αν έχουμε υπέρβαση του αναγκαίου ορίου και μέτρου, η πράξη άμυνας μπορεί να κριθεί ως άδικη και να τιμωρηθεί ! έτσι π.χ αν μας επιτεθεί κάποιος με ύβρεις, η άμυνα με ..πυροβολισμό, προφανώς υπερβαίνει το μέτρο και θα τιμωρηθούμε για ανθρωποκτονία με πρόθεση (ίσως με ελαφρυντικό). Τα όρια βέβαια δεν είναι πάντα τόσο ευδιάκριτα, αλλά συχνά πολύ λεπτά, γι’ αυτό ο Νόμος αναφέρει ορισμένα κριτήρια, με βάση τα οποία θα κριθεί το αναγκαίο μέτρο της άμυνας και αυτά είναι : η επικινδυνότητα, το είδος, ο τρόπος και η ένταση της επίθεσης, η βλάβη που επεδίωκε ο επιτιθέμενος και οι λοιπές περιστάσεις.
Όποιος υπερβαίνει το αναγκαίο μέτρο άμυνας, τιμωρείται, αν η υπέρβαση έγινε με πρόθεση, με ποινή ελαττωμένη, ενώ αν έγινε η υπέρβαση από αμέλεια, με την ποινή, που προβλέπεται για το αντίστοιχο έγκλημα εξ αμελείας. Αν όμως η υπέρβαση οφείλεται στο φόβο και την ταραχή, που του προκάλεσε η επίθεση, τότε μένει ατιμώρητος ! έτσι π.χ αν διαπιστώσει κάποιος έντρομος μέσα στη νύχτα ότι έχει μπει διαρρήκτης στο σπίτι του και τον πυροβολήσει, ακόμα και αν ο επίδοξος ληστής ήταν άοπλος, τότε με βάση τις περιστάσεις, θεωρώ ότι ο αμυνόμενος, θα πρέπει να κριθεί ατιμώρητος, διότι ήταν προφανώς φοβισμένος και δεν μπορούσε μέσα στο σκοτάδι να διακρίνει αν ο εισβολέας οπλοφορούσε ή όχι !
Να σημειωθεί τέλος ότι αν κάποιος προκαλέσει με πρόθεση την επίθεση του άλλου, για να τον πλήξει δήθεν σε κατάσταση άμυνας, τότε θα τιμωρηθεί κανονικά για το έγκλημα (είναι οι γνωστοί και ως προβοκάτορες)… Συντάραξε την κοινή γνώμη ο νεαρός φοιτητής ο οποίος πριν από λίγες ημέρες πυροβόλησε με κυνηγετικό όπλο και σκότωσε ένανΑλβανό ληστή που μπήκε στο σπίτι όπου ζούσε με τους γονείςτου κρατώντας ένα μαχαίρι για να του ληστέψει.
Και τι δεν γράφτηκε για το περιστατικό αυτό! Οτι μέσα στον ίδιοχρόνο είχαν ξαναμπεί ληστές άλλες δύο φορές και ότι ο νεαρός ζούσε με τον φόβο μια νέας επίθεσης. Οτι δεν ήταν κανένα παλιόπαιδο, αλλά ένα καλό και ευγενικό παιδί, φοιτητής τηςΚτηνιατρικής. Οτι είδε τον ληστή να απειλεί την μητέρα του με το μαχαίρι που κρατούσε. Οτι... σκόνταψε κι έπεσε, με αποτέλεσμα να εκπυρσοκροτήσει το όπλο κ.ο.κ.
Νομίζω ότι τα παραπάνω είναι τελείως περιττά, διότι το περιστατικό δικαιούται της ίδιας νομικής- ποινικήςμεταχείρισης, ακόμα κι αν ο ληστής είχε ξαναμπεί στο σπίτι όχι δύο, αλλά δέκα φορές, αν ο νεαρός δεν ήταν «ευγενικός φοιτητής», αλλά 60χρονος αργόσχολος, ακόμα κι αν δεν είχε«σκοντάψει», αλλά με τον απολύτως δικαιολογημένο τρόμο ότι κινδυνεύει η ζωή του και η ζωή των γονιών του από τον οπλισμένο ληστή, πυροβόλησε με κυνηγετική καραμπίνα τον οπλισμένο με φονικό όπλο εισβολέα και μάλιστα ηθελημένα. Εναν εντελώ άγνωστό του εγκληματία, αγνώστου βαθμού αγριότητας, γνωρίζοντας μόνο το πλήθος πρόσφατων περιστατικών, κατά τα οποία ληστές σκότωσαν αθώους ανθρώπους, εισβάλοντας στασπίτια τους, για να τους αφαιρέσουν λίγα ευρώ.
Ειδικότερα: κατά το ισχύον ποινικό δίκαιο (άρθρο 22 Ποινικού Κώδικα), αποκλείεται ο άδικος χαρακτήρας της πράξης, ακόμα καιτης ανθρωποκτονίας από πρόθεση, σε περίπτωση που συντρέχει άμυνα, δηλαδή «αναγκαία προσβολή του επιτιθέμενου, στην οποία προβαίνει το άτομο για να υπερασπιστεί τον εαυτό του ή άλλον από παρούσα και άδικη επίθεση εναντίον τους».
Η νομική βάση της άμυνας, ως λόγου που αποκλείει τον άδικοχαρακτήρα της πράξης, είναι η τήρηση της «Αρχής τηςδιαφύλαξης του επικρατέστερου εννόμου αγαθού».
Ο αμυνόμενος τίθεται χωρίς να φταίει ο ίδιος σε τίποτα προ του διλήμματος να προσβάλει έννομο αγαθό του αδίκωςεπιτιθέμενου ή να ανεχθεί την προσβολή του δικού του έννομου αγαθού, που μπορεί και να είναι το αγαθό της ζωήςτου, από τον αδίκως επιτιθέμενο. Λαμβανομένου δε υπόψη ότι το έννομο αγαθό που κινδυνεύει είναι η ίδια η ζωή του αμυνόμενου και αυτή των οικείων του, η απάντηση στο ερώτημα, αν το αγαθό της ζωής του επιτιθέμενου ληστή είναι επικρατέστερο των εννόμων αγαθών του αμυνόμενου, είναι στην περίπτωσή μαςκαταφανώς αρνητική.
Δυστυχώς τίποτα απολύτως δεν μπορεί να καθησυχάσει τον αμυνόμενο, ότι ο επιτιθέμενος άγνωστος ληστής έχει την αγαθή πρόθεση να... σεβαστεί τη ζωή των ανθρώπων στο σπίτι των οποίων εισβάλλει τη νύχτα, οπλισμένος με φονικό όπλο. Η σκνή εξελίσσεται στιγμιαία και κάθε αστυνομικήπαρέμβαση είναι αδιανόητη. Η στάθμιση από τον αμυνόμενο των αγαθών που συγκρούονται και η αναγκαία προσβολή των αγαθών του επιτιθέμενου ληστή, για την εξουδετέρωση της επίθεσής του,είναι σχεδόν ταυτόχρονες.
Είναι απολύτως σαφής η βούληση του νόμου υπέρ του δεχόμενου την άδικη επίθεση αμυνόμενου. Τούτο συνάγεται από τον Ποινικό Κώδικα (παρ. 23), σύμφωνα με τον οποίο «ακόμα και σεπεριπτώσεις υπέρβασης των ορίων της άμυνας μένει ατιμώρητος και δεν του καταλογίζεται η υπέρβαση», αν ο αμυνόμενος «ενήργησε με αυτόν τον τρόπο εξαιτίας του φόβουή της ταραχής που του προκάλεσε η επίθεση». Υπάρχει νομικήδιαφορά στην εκτίμηση των δύο συμπεριφορών, αλλά και η πρώτηκαι η δεύτερη οδηγούν στο ατιμώρητο.
Δεν νομίζω ότι υπάρχει ο άνθρωπος που δεν θα καταλαμβάνετο από τρόμο, ξυπνώντας βίαια και βλέποντας έναν οπλισμένο(συνήθως με καλάσνικοφ) άγνωστο να απειλεί την ζωή του.
Αν, λοιπόν, συμπίπτει ο αφυπνισθείς να είναι και οπλισμένος,τότε τα πράγματα δεν έχουν πολλές πιθανότητες να τελειώσουν...χριστιανικά.
Του Αλέξανδρου Κατσαντώνη (δικηγόρου και καθηγητή Ποινικού Δικαίου) από το ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ
Τμήμα ειδήσεων defencenet.gr
=========================="O σιωπών δοκεί συναινείν"
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
To μπλόκ " Στοχσμός-Πολιτική" είναι υπεύθυνο μόνο για τα δικά του σχόλια κι όχι για αυτά των αναγνωστών του...Eπίσης δεν υιοθετεί απόψεις από καταγγελίες και σχόλια αναγνωστών καθώς και άρθρα που το περιεχόμενο τους προέρχεται από άλλες σελίδες και αναδημοσιεύονται στον παρόντα ιστότοπο και ως εκ τούτου δεν φέρει οποιασδήποτε φύσεως ευθύνη.