Μια εισαγωγή στις λογικές πλάνες - Τυπικά και άτυπα παραπατήματα της λογικής

Έχετε βρεθεί ποτέ σε μια κουβέντα όπου συζητάτε με πάθος και προσπαθείτε να επικοινωνήσετε όσο πιο αποτελεσματικά μπορείτε τις σκέψεις σας, προσεκτικά δομημένες και εκφρασμένες, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσετε την παράνοια προσωποποιημένη από την άλλη πλευρά;

Καμιά φορά, αυτό συμβαίνει όταν ο συνομιλητής σας δεν γνωρίζει τους κανόνες της λογικής (ή, τέλος πάντων, τους γνωρίζει αλλά δεν τον ενδιαφέρουν). Κάνει εντυπωσιακά νοητικά ακροβατικά και, σαν άλλη Νάντια Κομανέτσι, προσγειώνεται με χάρη και σπιρτάδα από τη μία λογική πλάνη στην άλλη. Στο τέλος, χειροκροτεί και τον εαυτό του.

Είναι αναμενόμενο αυτή η διαδικασία να σας βγάζει από τα ρούχα σας. Πέραν της κατανάλωσης ενέργειας που απαιτεί η συμμετοχή σε τούτο το διανοητικό παιχνίδι, τοποθετείστε σε μια θέση όπου πρέπει τακτικά να εξηγείτε και τους κανόνες του. 

Είναι σαν να παίζεις ποδόσφαιρο και, εκτός της κούρασης που προέρχεται από το να τρέχεις, να πηδάς και να κλωτσάς μια μπάλα επί 90 λεπτά, να πρέπει παράλληλα να εξηγείς γιατί ο αντίπαλός σου δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τα χέρια του όποτε το θεωρεί σκόπιμο. 

Όπως και στο ποδόσφαιρο, οι κανόνες της λογικής υπάρχουν ώστε το παιχνίδι να εξελίσσεται ομαλά και παραγωγικά.

Λογική & επιχειρήματα:

Οι λογικές πλάνες είναι τύποι επιχειρημάτων. Ειδικότερα, όπως αποκαλύπτει το όνομά τους, είναι τύποι σφαλερών επιχειρημάτων. Τώρα, για να μιλήσουμε για επιχειρήματα, ορθά ή εσφαλμένα, πρέπει να κάνουμε μια πολύ σύντομη εισαγωγή στη λογική και στην επιχειρηματολογία.

Θεωρητικά, ένας γόνιμος διάλογος βασίζεται στους κανόνες της λογικής. Οι συνομιλητές ανταλλάσσουν έγκυρα και τεκμηριωμένα επιχειρήματα, με σκοπό είτε ο ένας να πείσει τον άλλο, είτε να καταλήξουν σε ένα συμπέρασμα που είναι πιο κοντά στην αλήθεια. Ή ακόμα και να υπάρξει αμοιβαία κατανόηση και αλληλοσεβασμός.

Επιχείρημα, λοιπόν, είναι μια σειρά, συνήθως, από λογικές προτάσεις πάνω στις οποίες βασίζεται μια θέση ή ένα συμπέρασμα. Η διαδικασία κατά την οποία δημιουργούμε ένα επιχείρημα ονομάζεται συλλογισμός.

Για παράδειγμα.

Τα φάρμακα που έχουν επικίνδυνες παρενέργειες πρέπει να αποσύρονται από την κυκλοφορία. (Προκείμενη 1)

Το φάρμακο Α έχει επικίνδυνες παρενέργειες. (Προκείμενη 2)

Άρα, το φάρμακο Α πρέπει να αποσυρθεί από την κυκλοφορία. (Συμπέρασμα)

Οι δύο πρώτες προτάσεις είναι οι προκείμενες, η τρίτη πρόταση είναι το συμπέρασμα και συνολικά όλο αυτό είναι ένα επιχείρημα. Ένα έγκυρο επιχείρημα, με σχετικά ασφαλές συμπέρασμα.

Έγκυρα και άκυρα επιχειρήματα

Έγκυρο είναι ένα επιχείρημα όπου, αν οι προκείμενες είναι αληθείς, τότε το συμπέρασμα αναγκαστικά είναι επίσης αληθές. Η εγκυρότητα ενός επιχειρήματος κρίνεται από τη δομή του και όχι από την αλήθεια (ορθότητα) των προκείμενων ή του συμπεράσματος.

STEFANOS VAMVAKOS

Δηλαδή:

---

Η Καθημερινή Φυσική συνεχίζει να υπάρχει γιατί άνθρωποι σαν κι εσάς την υποστηρίζουν. Εάν βρίσκετε τη δουλειά μας αξιόλογη και εάν θέλετε να συνεχίσετε την ανάγνωση, παρακαλώ σκεφτείτε το ενδεχόμενο να την υποστηρίξετε στο Patreon ή αναβαθμίζοντας τη συνδρομή σας.

===================================================

Λογικές Πλάνες: The Skeptic Theory Rises

Ένα ακόμη επεισόδιο με λογικές πλάνες, που δεν έχουμε αναφέρει ξανά σε άλλο επεισόδιο.

Εισαγωγή (αναφορά στην ταινία Batman) [0:00] Επίκληση σε παροιμία [0:58] Begging the question [1:38] Προσφυγή σε χειρότερα προβλήματα [2:10] Προσφυγή σε χλευασμό [2:36] Προσφυγή στην αρχαία σοφία [3:19] Πλάνη του "Κι εσύ" [4:07] Πλάνη της μονής αιτίας [4:28] Πλάνη του επιζώντα [5:11] Κλείσιμο (αναφορά στην ταινία Fight Club) [6:01]

=====================

 "O σιωπών δοκεί συναινείν"