Μάικλ Σέρμερ: Γιατί οι άνθρωποι πιστεύουν περίεργα πράγματα. TED2006

Λογικά προβλήματα του σκέπτεσθαι 

15. Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και σφαλερές αναλογίες

---

Οι συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις χρησιμοποιούνται για να διεγείρουν το συναίσθημα και, συχνά, για να συσκοτίσουν τη λογική. 

Μπορεί να είναι θετικά φορτισμένες — μητρότητα, πατρίδα, ακεραιότητα, τιμιότητα. Ή μπορεί να είναι αρνητικά φορτισμένες — βιασμός, καρκίνος, κακό, αναρχικός. 

Με παρόμοιο τρόπο, νοηματικές μεταφορές και αναλογίες μπορεί να θολώσουν τη σκέψη με το συναίσθημα ή να μας παρασύρουν σε άσχετα πράγματα. Ένας πολιτικός αναφέρεται στον πληθωρισμό ως «καρκίνο της κοινωνίας» ή στη βιομηχανία ως «βιαστή του περιβάλλοντος». 

Το 1992, στην ομιλία του κατά την αποδοχή του χρίσματος των Δημοκρατικών για την αντιπροεδρία, ο Αλ Γκορ χρησιμοποίησε μια περίπλοκη αναλογία μεταξύ της ιστορίας του άρρωστου γιου του και της Αμερικής ως άρρωστης χώρας. 

Όπως ο γιος του, που κινδύνεψε να πεθάνει, βοηθήθηκε στην ανάρρωσή του από τον πατέρα του και την υπόλοιπη οικογένειά του, έτσι και η Αμερική, σε κρίσιμη κατάσταση ύστερα από δώδεκα χρόνια διακυβέρνησης από τον Ρέιγκαν και τον Μπους, θα είχε τη βοήθεια της καινούργιας κυβέρνησης για να αναρρώσει. 

Όπως και τα ανέκδοτα, λοιπόν, οι αναλογίες και οι μεταφορές δεν αποτελούν αποδείξεις. Είναι απλώς ρητορικά εργαλεία. . . .

Πώς παρεκτρέπεται η σκέψη - 25 λογικές πλάνες που μας οδηγούν στο να πιστεύουμε σε παράξενα πράγματα

Η παρουσίαση αυτή είναι βασισμένη εξ' ολοκλήρου σε ένα βιβλίο που άλλαξε τον τρόπο σκέψης μου. 

Έκτοτε, παρατηρώ πως η πλάνη καραδοκεί μέσα στον πολιτικό, επιστημονικό ή και καθημερινό λόγο και η λογική σκέψη πέφτει συχνά θύμα της. 

Σε καιρούς, λοιπόν, που οι «ρήτορες» (από όποιο πεδίο και αν προέρχονται) επιχειρούν να κατευθύνουν τον κόσμο μέσα από την πλάνη της λογικής σκέψης, η οποία πολλές φορές δεν επιχειρείται καν να διδαχθεί σε σχολεία, η κριτική μας ικανότητα πρέπει να βρίσκεται σε συνεχή εγρήγορση. 

Πιστεύω πως κάθε άνθρωπος πέφτει θύμα τουλάχιστον μίας λογικής πλάνης κάθε μέρα και πολλές φορές αυτό είναι αναπόφευκτο διότι, όπως αναφέρεται και στο κείμενο, κάποια είδη πλάνης εκμεταλλεύονται βασικά χαρακτηριστικά της φύσης μας. 

Κάποιες πλάνες, όμως, οφείλονται σε μεθοδευμένες τακτικές που, ορισμένες φορές, δεν είναι καν καλά σχεδιασμένες. 

Αυτός είναι και ο λόγος που μοιράζομαι ένα κομμάτι αυτού του βιβλίου το οποίο πιστεύω πως αποτελεί ένα οδηγό επιβίωσης για τον σοφό άνθρωπο (Homo sapiens) στο σύγχρονο «σκεπτόμενο» περιβάλλον που έχει πλάσει για να ζει

  

Πώς παρεκτρέπεται η σκέψη - 25 λογικές πλάνες που μας οδηγούν στο να πιστεύουμε σε παράξενα πράγματα 

Το αξίωμα του Χιουμ :

Μια εισαγωγή στις λογικές πλάνες - Τυπικά και άτυπα παραπατήματα της λογικής

Έχετε βρεθεί ποτέ σε μια κουβέντα όπου συζητάτε με πάθος και προσπαθείτε να επικοινωνήσετε όσο πιο αποτελεσματικά μπορείτε τις σκέψεις σας, προσεκτικά δομημένες και εκφρασμένες, μόνο και μόνο για να αντιμετωπίσετε την παράνοια προσωποποιημένη από την άλλη πλευρά;

Καμιά φορά, αυτό συμβαίνει όταν ο συνομιλητής σας δεν γνωρίζει τους κανόνες της λογικής (ή, τέλος πάντων, τους γνωρίζει αλλά δεν τον ενδιαφέρουν). Κάνει εντυπωσιακά νοητικά ακροβατικά και, σαν άλλη Νάντια Κομανέτσι, προσγειώνεται με χάρη και σπιρτάδα από τη μία λογική πλάνη στην άλλη. Στο τέλος, χειροκροτεί και τον εαυτό του.

Είναι αναμενόμενο αυτή η διαδικασία να σας βγάζει από τα ρούχα σας. Πέραν της κατανάλωσης ενέργειας που απαιτεί η συμμετοχή σε τούτο το διανοητικό παιχνίδι, τοποθετείστε σε μια θέση όπου πρέπει τακτικά να εξηγείτε και τους κανόνες του. 

Είναι σαν να παίζεις ποδόσφαιρο και, εκτός της κούρασης που προέρχεται από το να τρέχεις, να πηδάς και να κλωτσάς μια μπάλα επί 90 λεπτά, να πρέπει παράλληλα να εξηγείς γιατί ο αντίπαλός σου δεν μπορεί να χρησιμοποιεί τα χέρια του όποτε το θεωρεί σκόπιμο. 

Όπως και στο ποδόσφαιρο, οι κανόνες της λογικής υπάρχουν ώστε το παιχνίδι να εξελίσσεται ομαλά και παραγωγικά.

Λογική & επιχειρήματα: