Ούτε και θυμάμαι πόσες φορές τραγούδησα σιγανά, δυνατά, από μέσα μου, στην παρέα, στα δύσκολα, στα εύκολα, με δάκρυα, με χαμόγελα, με έμφαση, με πάθος, με γλύκα τον «Κεμάλ» του Μάνου Χατζιδάκι και του Νίκου Γκάτσου. Επειδή έτσι είναι το αληθινό έργο τέχνης:
Ταιριάζει παντού και χωρά πάντα στην καρδιά μας.
Ποίημα- κι όχι απλά στιχάκια- με δύναμη, με βαθειά νοήματα, ο Κεμάλ βαδίζει μαζί μας στην πικρή ζωή, συνεισφέροντας τη δική του αθωότητα, τη δική του φλόγα. Γυρεύει να τα βάλει με τα θεριά, με τους δυνατούς. Δεν τα καταφέρνει. Δεν θα τα κατάφερνε εξαρχής.
Τι λέει ο ποιητής; «νόμισε ότι μπορεί να αλλάξει τον κόσμο». Ωστόσο, συγκινητικά ωραίος, ο νεαρός Κεμάλ δίνει τον μεγάλο αγώνα της ζωής του. Κι εσείς οι μεγάλοι, σωπάστε πια, έχει δικαίωμα να ελπίζει, να παλεύει, να ονειρεύεται. Τη δική του ζωή προσφέρει. Το δικό του όραμα ακολουθεί. Ας χάσει. Εκείνος βάζει τα πάντα. Εσείς; Εμείς;
Πόλεμος στο Ιράκ, κι ο Κεμάλ διπλώνεται και ξετυλίγεται διαρκώς μέσα μου, να ξορκίσουμε το κακό με την τέχνη. Δεν ξορκίζεται. Στρατιώτες, άμαχοι, οικογένειες, μικρά παιδιά ανάμεσα τους, πεθαίνουν ολοένα.
Εικόνες σκληρές, από έναν ακόμη πόλεμο που συνηθίσαμε να παρακολουθούμε από τον καναπέ δίκην τηλεοπτικού σώου.
Ο Κεμάλ μου θυμίζει πως αυτός ο κόσμος δε θα αλλάξει ποτέ, εκτός αν προσπαθήσω ειλικρινά κι εγώ, όπως όλοι μας. «Για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή», το αντίβαρο του Ελύτη είναι το μόνο που μπορεί ν δώσει μιαν άλλη προοπτική. Η ιστορία του νεαρού πρίγκιπα της ανατολής, με μεταφέρει στους δρόμους της Βαβυλώνας, της Ουρ, των αρχαίων πρωτευουσών της ανατολής. «Κείνοι που επράξαν το κακό» πρέπει να πληρώσουν.
Ας είναι κι οι πλανητάρχες, οι επικυρίαρχοι.
Αλλά πικρές οι βουλές του Αλλάχ/ και σκοτεινές οι ψυχές των ανθρώπων:
