Ο Εθνικοαπελευθερωτικός Ζαπατίστικος Στρατός (EZLN) είναι ένα ειρηνικό επαναστατικό αντάρτικο κίνημα, με έδρα τη νότια πολιτεία Τσιάπας, την πιο φτωχή πολιτεία του Μεξικού. Αποτελούμενο κυρίως από ιθαγενείς ινδιάνους Μάγια, οι Ζαπατίστας έχουν κηρύξει ανοιχτό πόλεμο ενάντια στο 65χρονο διεφθαρμένο, αμερικανο-υποκινούμενο δικτατορικό καθεστώς του κυβερνώντος κόμματος PRI και βέβαια ενάντια στο σύστημα συνολικά καθώς πιστεύουν ότι το παρόν πολιτικό σύστημα είναι εκμεταλλευτικό από τη βάση του λόγω της καθαρά αντιπροσωπευτικής φύσης του και της εμφανούς αποσύνδεσης από το λαό και τις ανάγκες του.
Πήραν το όνομα τους από τον Εμιλιάνο Ζαπάτα, ιδρυτής του Νότιου Απελευθερωτικού Στρατού στη διάρκεια της Μεξικανικής Επανάστασης που ξεκίνησε το 1910 και οδήγησε στην ανατροπή του τότε μονάρχη Πορφίριο Ντίαζ και στη δημιουργία του Μεξικανικού συντάγματος το 1917.
Ο Εμιλιάνο Ζαπάτα, με το στρατό του και τους συμμάχους του, ανάμεσα στους οποίους ήταν και ο Πάντσο Βίλα, πολέμησε μέχρι το τέλος της ζωής του, το 1919, για αγροτική μεταρρύθμιση και ανακατανομή του πλούτου, το οποίο είχε καταληστευθεί από την ευρωπαϊκή ελίτ.
Οι Ζαπατίστας, με βάση το Τσιάπας, ξεκίνησαν την ένοπλη εξέγερση τους την 1η Ιανουαρίου του 1994, ημέρα όπου τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία NAFTA (βορειοαμερικάνικη συμφωνία ελεύθερης αγοράς), συμφωνία η οποία τα επόμενα χρόνια πρόκειται να φέρει το 65% έως 75% του πληθυσμού της χώρας κάτω από το όριο της φτώχειας και να διευρύνει το χάσμα φτωχών-πλουσίων.
Την πρωτοχρονιά λοιπόν, περίπου 3000 ένοπλοι Ζαπατίστας καταλαμβάνουν τις πόλεις και τις κωμοπόλεις του Τσιάπας και εκδίδουν την «1η Διακήρυξη της Ζούγκλας Λακαντόνα» και τους επαναστατικούς νόμους τους.
Η διακήρυξη αναφέρεται σε κήρυξη πολέμου ενάντια στο Μεξικανικό κράτος, το οποίο θεωρείται τόσο αντίθετο με τη θέληση του λαού που ανακηρύσσεται τελείως παράνομο.
Οι αντάρτες ελευθέρωσαν όλους τους κρατούμενους από μια φυλακή και έκαψαν πολλά αστυνομικά τμήματα και στρατόπεδα και έγιναν αμέσως αποδεκτοί από το κόσμο. Η επιτυχία τους όμως δεν διάρκεσε πολύ αφού την επόμενη μέρα πάνοπλοι άντρες του Μεξικάνικου στρατού τους επιτέθηκαν στην πόλη Οκοσίνγκο όπου έλαβαν τόπο σφοδρές συγκρούσεις. Οι δυνάμεις των ...
