Ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης | Ένας εστέτ, Ντόριαν Γκρέυ του μεσοπολέμου

• Γράφει ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΠΑΛΟΥΡΔΟΣ

Ήταν από τους πρώτους ποιητές που διάβασα. Σε σπίτι παλαιών και αγαπημένων φίλων, καλλιεργημένων και φιλότεχνων στον Πειραιά,-στον περιβόητο «Πύργο»-άκουσα για πρώτη φορά ποιήματά του:

Τ’ ΑΠΛΟ ΠΑΙΔΙ, ΠΟΥ ΕΓΩ ΑΓΑΠΩ…

Τ’ απλό παιδί, που εγώ αγαπώ, δεν έζησε στα πλούτη,

δεν έχει τρόπους να φερθή και μήτε να ντυθή,

-μά ΄ναι το πιο καλό παιδί, πού μές στην πλάση τούτη,

μπορεί ν’ απαντηθή!

Δεν ξέρει γράμματα πολλά, δεν κάνει για σαλόνι,

τα ρούχα του είναι της δουλειάς, τριμμένα και παλιά,

-μά το μεγάλωσε το φώς, αυτό πού μεγαλώνει

τά ξένοιαστα πουλιά…

Κι άλλοτε μου ‘τυχε ξανά, στο διάβα κάποιου δρόμου,

να περπατήσω συντροφιά με διάφορα παιδιά,

-μ’ αυτό, σεμνό και ταπεινό, βαδίζει στο πλευρό μου,

σα μια μικρή καρδιά…

Κι όταν των άλλων των παιδιών τα λούσα βλέπει πλάι,

κι αυτό δεν έχει πιο καλό κοστούμι να ντυθή,

τότε γυρίζει τη ματιά-και μου χαμογελάει,

να παρηγορηθή…

Έμαθα απέξω την ΓΛΥΚΙΑ ΑΓΑΠΗ του:

Τα στρατολογικά του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη

Συμπληρώνονται σήμερα 130 χρόνια από τη γέννηση του αγαπημένου μου ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, στις 31 Οκτωβρίου 1888. (Με την ευκαιρία, να πούμε ότι η λεγόμενη «οικία Λαπαθιώτη» υπάρχει ακόμα και ρημάζει στην οδό Οικονόμου, στον λόφο του Στρέφη, αλλά ο ποιητής γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους, κοντά στην πλατεία Κλαυθμώνος Κάνιγγος).

Κάθε χρόνο, είτε ανήμερα είτε την πιο κοντινή Κυριακή, το ιστολόγιο έχει καθιερώσει την παράδοση να αφιερώνει ένα άρθρο στον Λαπαθιώτη -και αυτό θα κάνουμε και φέτος. Και επειδή η περασμένη Κυριακή ήταν η 28η Οκτωβρίου και είχαμε επετειακό άρθρο, το λαπαθιωτικό δημοσιεύεται σήμερα, μέρα καθημερινή, παρόλο που το περιεχόμενό του ταιριάζει περισσότερο σε κυριακάτικο άρθρο.

Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο 44o τεύχος του περιοδικού Μικροφιλολογικά, το οποίο μόλις κυκλοφόρησε -και έχει ιδιαίτερο λαπαθιωτικό ενδιαφέρον αφού συνοδεύεται με χωριστό τεύχος αφιερωμένο στις συνεργασίες του Λαπαθιώτη με την εφημερίδα Έθνος, σε επιμέλεια του Τραϊανού Μάνου.

Στο άρθρο διερευνώ μια λεπτομέρεια της ζωής του Λαπαθιώτη: πού και πώς υπηρέτησε στον στρατό, ανασκευάζοντας την άποψη που είχε παλιότερα διατυπωθεί, ότι είχε αποφύγει τη στράτευση ως το 1914 επειδή ο πατέρας του, ο Λεωνίδας Λαπαθιώτης, ήταν ανώτερος αξιωματικός. Παρόλο που υπάρχουν άφθονα στοιχεία που ανασκευάζουν την άποψη αυτή, θέλησα να έχω και την οριστική διαβεβαίωση και απευθύνθηκα στην αρμόδια υπηρεσία του ελληνικού στρατού -προς έκπληξή μου, πήρα πολύ γρήγορα την απάντηση που αναζητούσα, όπως θα δείτε στο άρθρο.

 Τα στρατολογικά του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη:

Ο ποιητής Ναπολέων Λαπαθιώτης και το κομμουνιστικό κίνημα: ένα άγνωστο ντοκουμέντο

Ανοικτή επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο των Αθηνών

Το 1927 ο Ναπολέων Λαπαθιώτης δημοσίευσε, στην εφημερίδα Ριζοσπάστης, «Ανοικτή επιστολή στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών», με την οποία δηλώνει την επιθυμία του να παύσει να λογίζεται μέλος του «θρησκευτικού ποιμνίου» του. Πρόκειται φυσικά για πράξη κυρίως πολιτική, αφού της έδωσε τέτοια δημοσιότητα.

Η επιστολή δημοσιεύεται στο φύλλο της 6 Αυγούστου 1927 του Ριζοσπάστη, αν και φέρει ημερομηνία 1 Αυγούστου. Κατά ειρωνική σύμπτωση, στην ίδια σελίδα δημοσιεύεται μια συνέχεια από την αντιθρησκευτική σάτιρα του Λασκαράτου «Ιστορία ενός αρχιεπισκόπου διηγημένη από αυτόν τον ίδιον εις την Κόλαση». Ένα μικροπερίεργο είναι ότι από τυπογραφικό λάθος το κείμενο φέρει την υπογραφή «Λ. Λαπαθιώτης» -ίσως υποσυνείδητα ο στοιχειοθέτης να χρησιμοποίησε το αρχικό γράμμα του ονόματος τού πατέρα τού ποιητή, που άλλωστε ήταν εξίσου (ή και περισσότερο) γνωστός αφού ήταν στρατηγός και είχε διατελέσει επανειλημμένα υπουργός επί Βενιζέλου.

Στο Διαδίκτυο η επιστολή δεν κυκλοφορεί –ή τουλάχιστον δεν τη βρήκα. Όμως, στις παλιές σελίδες του Κομνά, που τώρα τις φιλοξενώ στις σελίδες μου, υπάρχει φωτογραφία του χειρογράφου της επιστολής, με τον χαρακτηριστικό γραφικό χαρακτήρα του Λαπαθιώτη. Δεν φαίνεται ολόκληρη η επιστολή στη φωτογραφία, αλλά όση φαίνεται είναι εντελώς ίδια με το δημοσιευμένο κείμενο (βλ. παρακάτω) με δυο εξαιρέσεις: η προσφώνηση στο χειρόγραφο είναι «Φίλε κύριε», ενώ στην εφημερίδα σκέτο «Κύριε» και, το σημαντικότερο, η ημερομηνία είναι 1 Μαΐου και όχι 1 Αυγούστου. Αν στάλθηκε τότε η επιστολή, τον Μάιο, ιδιωτικά ή όχι, δεν το ξέρω προς το παρόν. Πάντως, η δημοσιευμένη στον Ριζοσπάστη επιστολή σίγουρα έχει ημερομηνία 1 Αυγούστου. (Αυτό θυμίζει το άλλο περίεργο που υπάρχει στις σελίδες του Κομνά και αλλού στο Διαδίκτυο, ότι ο Λαπαθιώτης είχε δημοσιέψει το ποίημα «Κραυγή» στον Ριζοσπάστη, ενώ η μόνη δημοσίευση που μπορούμε να βρούμε έγινε στον Νουμά).

Στην πληκτρολόγηση έχω εκσυγχρονίσει την ορθογραφία. ...