αλλά επιτρέπονται χταπόδια και καλαμάρια.
Γιατί απαγορεύεται το λάδι, αλλά επιτρέπονται οι ελιές.
Γιάννης Κορδάτος
Η καθιέρωση της νηστείας επιβλήθηκε σαν μέτρο καθαρμού και εξαγνισμού, όταν η ανθρωπότητα πέρασε στο μόνιμο στάδιο του γεωργικού βίου και με τον πέπλο τής θρησκείας διαμορφώθηκαν διάφορες δοξασίες, σχηματίστηκε το πάνθεο κάθε φυλής και από τις πρώτες εσωτερικές αντιθέσεις και ανισότητες, δημιουργήθηκε η ιδέα του καλού και του κακού. Τότε εμφανίστηκε και το ιερατείο, που είχε ευρύτερα καθήκοντα και εξαιρετική αποστολή, γιατί αποτελούσε την τάξη των σοφών, που αποθησαυρίζανε την πείρα του παρελθόντος και με τον έμμετρο λόγο κωδικοποιούσε τους κανόνες τής κοινωνικής συμπεριφοράς και της λατρείας του θείου.
Ένα λοιπόν από τα μέτρα, που πάρθηκαν από το ιερατείο ήταν τα λουτρά και ορισμένες ημερήσιες νηστείες. Το νερό δεν καθάριζε μόνο το σώμα, αλλά ήταν και «ύδωρ καθαρμού και εξαγνισμού» της ψυχής. Το ίδιο και οι νηστείες. Οι πρωτόγονοι λαοί τις πράξεις και ενέργειες των μελών της κοινότητάς τους, που έρχονταν σε αντίθεση με τους καθιερωμένους θεσμούς, τις εξηγούσαν σα διεγερτικό αποτέλεσμα από τις τέτοιες ή τέτοιες τροφές. Μιά λοιπόν, που η θρησκεία ήταν στα χρόνια αυτά επιστήμη και φιλοσοφία, οι νηστείες πέρασαν στο θρησκευτικό κώδικα.
Οι μάγοι στην αρχή και το επίσημο ιερατείο αργότερα, για να εξοικονομούν τρόφιμα και τρέφονται καλά δίδασκαν, πως έπρεπε τα μέλη της κοινότητας να εξαγνίζονται με τα λουτρά και με την αποχή από διάφορες τροφές. Έπρεπε να δαμάσουν τις ορμές τους, γιατί αυτές είναι η αιτία, που φέρνουν τις αμάχες μέσα στην κοινότητα. Οι διδασκαλίες αυτές άρχισαν, όταν ο κοινωνικός διαφορισμός δημιούργησε την ταξική κοινωνία.
Όπως και αν είναι, ο θεσμός της νηστείας δε μπορεί να κατανοηθεί και ερμηνευτεί στο πρώτο στάδιο της εμφάνισής του χωρίς να μελετηθούν παράλληλα και οι κοινωνικές ή πιό σωστά οι παραγωγικές συνθήκες, κάτω από τις οποίες ζούσαν οι πρωτόγονοι και καθυστερημένοι λαοί.
|