Το (ψυχολογικό) φαινόμενο της πεταλούδας - Η θεωρία του χάους

Το φαινόμενο της πεταλούδας όπως περιγράφεται στη θεωρία του χάους, περιγράφει πως οι αρχικές συνθήκες μπορεί να έχουν δυσανάλογα μεγάλες επιπτώσεις με την πάροδο του χρόνου, όπως για παράδειγμα η κίνηση των φτερών της πεταλούδας: το πέταγμα μιας πεταλούδας στην Αθήνα μπορεί να επηρεάσει τον καιρό στη Νέα Υόρκη δημιουργώντας ένα τυφώνα. Μιλάμε λοιπον για αλυσιδωτές αντιδράσεις, σα να ρίχνουμε μία πετρούλα σε μία λίμνη η οποία θα δημιουργήσει κύματα που απλώνονται στην επιφάνεια και παρασύρουν φύλλα και βαρκούλες.

Κατά την ίδια έννοια, μια μικρή πράξη, μπορεί να έχει μεγενθυμένα αποτελέσματα που δεν μπορούμε να φανταστούμε, όπως και το αντίστροφο. Μπορείτε να φανταστείτε την επίδραση που θα έχει μια πράξη καλοσύνης; Μπορεί να επηρεάσει πολλαπλούς ανθρώπους, τον ένα μετά τον άλλο με τρόπους που δεν έχουμε καν φανταστεί. Αν μπορούσαμε να καταγράψουμε τις προεκτάσεις, θα ήταν τόσο εντυπωσιακές όσο αυτές του φαινομένου της πεταλούδας. Ακόμη και μια μικρή πράξη αγάπης μπορεί να φτάνει πολύ πιο μακριά από όσο φανταζόμαστε. Οι μικρές πράξεις συμπόνιας είναι αυτές που μας κρατούν ενωμένους, και όσα κάνουμε καθημερινά είναι πολύ σημαντικά.

Ισχύει βέβαια και το αντίστροφο, οι αρνητικές πράξεις και εμπειρίες μπορεί να έχουν δυσανάλογες συνέπειες. Για παράδειγμα, στις μέρες μας γίνονται όλα και περισσότερες μελέτες σχετικά με τα ψυχικά τραύματα. . . .

Η Θεωρία του Χάους - chaos theory - teoria del caos

Στο άρθρο παρουσιάζεται η θεωρία του Χάους εκλαϊκευμένη και στοιχεία της επίδρασής της στην καθημερινή μας πράξη. Δίνεται ιδιαίτερη σημασία στην επίδραση των θεωριών του χάους στην καλλιτεχνική έκφραση γιατί είναι σχεδόν πάντα ο φανερός πρόσκοπος των εξελικτικών βημάτων κάθε κοινωνίας. Τέλος εκτίθενται σκέψεις για το ποια μπορεί να είναι η μεταμορφωτική και εξελικτική επίδραση των θεωριών του Χάους στην συνείδηση.

 Χάος - Εισαγωγή

Και λοιπόν πρώτα από όλα το Χάος γεννήθηκε και μετά 

η πλατύστερνη Γαία, η αιώνια και ασφαλής έδρα των πάντων 

και ο σκοτεινός Τάρταρος 

σε μια τρύπα στα έγκατα της απλωμένης γης 

και ο Έρως, ο πιο όμορφος ανάμεσα στους Αθάνατους Θεούς 

που τα μέλη παραλύει σε Θεούς και σε ανθρώπους 

που υποτάσσει τα στήθη, το μυαλό και τη σύνεση[1].

…μας λέει ο Ησίοδος στην Θεογονία: ”Πριν από κάθε άλλο ήταν το Χάος.” 

Μα τι ήτανε το χάος κατά τον Ησίοδο; Ήταν ο Χώρος: ένας χώρος που περιείχε εν σπέρματι όλα όσα θα αποτελέσουν το Σύμπαν…Επομένως το Χάος είναι η αρχή όλων των πραγμάτων, γέννησε το έρεβος και την νύχτα χωρίς καμία βοήθεια. Το χάος είναι λοιπόν η κύρια και δημιουργός αρχή[2].

Βεβαίως και δεν είναι τυχαία η επιλογή της λέξης χάος για την φυσική θεωρία που περιγράφει φαινόμενα πολύ ευαίσθητα στην επίδραση ασήμαντων αρχικών συνθηκών.

Στον αιώνα που πέρασε έγιναν τρεις μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις: η θεωρία της σχετικότητας που διεύρυνε την αντίληψή μας για τον χωρόχρονο, η κβαντική μηχανική που εμβάθυνε στην αρχή της αιτιότητας θεμελιώνοντάς την για τον μικρόκοσμο και η θεωρία του Χάους που ανιχνεύει τα όρια του αιτιατού και του τυχαίου.

Στην επιστήμη το χάος χρησιμοποιείται για να περιγράψει την συμπεριφορά συστημάτων με εξαιρετικά ευαίσθητη εξάρτηση από τις αρχικές τους συνθήκες. Η ανεξέλεγκτη, απειροελάχιστη μεταβολή στις αρχικές συνθήκες εκδηλώνεται ως χάος-αταξία, αδυναμία πρόβλεψης σε μια κατά τα άλλα αναμενόμενη τακτική και σταθερή φυσική διαδικασία. ...