Με αφορμή την επέτειο της 25ης Μαρτίου 1821, δημοσιεύουμε παρακάτω αποσπάσματα από τη μελέτη του Νίκου Μπελογιάννη για τα «Δάνεια της ανεξαρτησίας»
Α’ Το πρώτο δάνειο
Μόλις άρχισε η επανάσταση του ’21, αρχίζουν κι οι ξένοι τοκογλύφοι το θεάρεστο έργο τους σε βάρος ενός λαού που’ χυνε ποτάμι το αίμα για τη λευτεριά. Ειν’ αλήθεια ότι μέσα στις συνθήκες που πάλευαν οι Έλληνες , χωρίς τ’ απαραίτητα οικονομικά μέσα ακόμη και για την αγορά λίγου μπαρουτιού, ένα εξωτερικό δάνειο με καλούς όρους θα βοηθούσε σημαντικά, θα δυνάμωνε και θα ‘δινε φτερά στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.
Οι ξένοι τοκογλύφοι, με συνεργούς τους ντόπιους κοτζαμπάσηδες, τους Φαναριώτες και τους πάμπλουτους καραβοκυραίους, κατάφεραν να ωφελήσουν μονάχα το πουγκί τους και τους ξένους τυχοδιώκτες από τα δύο μπεζαχτά της επανάστασης. Τη μεγάλη και θλιβερήν τους ιστορία, που είναι για γέλια και για κλάματα, θα τη διηγηθώ τώρα παρακάτω, αρχίζοντας από το πρώτο δάνειο.
Μόλις ξέσπασε η επανάσταση, ο λαός πρόσφερνε ό,τι είχε και δεν είχε. Οι αγρότες τα ζώα τους και τα γεννήματά τους, οι τσοπαναραίοι και το τελευταίο τους πρόβατο, οι κοπέλες τις προίκες τους, οι γυναίκες τους άντρες τους, και όλοι μαζί, χωριάτες και τσοπάνηδες, ναύτες και μικροτεχνίτες, άντρες και γυναίκες έδιναν το αίμα τους και τη ζωή τους για να λευτερωθεί ο τόπος από τον ξένο ζυγό.
Στο μεγάλο αυτό εθνικό σάλπισμα της λευτεριάς, οι αστοκοτζαμπάσηδες ξέρετε τι πρόσφεραν;