Τρίτη 19 Απριλίου 2022

Το αίνιγμα του Nου και της Συνείδησης

Σχετικό: 

Ο εγκέφαλός μας σκέφτεται σε 11 διαστάσεις (βίντεο)


Από τότε που ο λεγόμενος Δυτικός κόσμος βγήκε από το σκοταδισμό του Μεσαίωνα πίστεψε ξανά στη δύναμη της λογικής αφήνοντας πίσω του τα μαύρα πέπλα της άγνοιας και της δεισιδαιμονίας. 

Ο αναγεννησιακός άνθρωπος ξεκίνησε μία προσπάθεια να ερμηνεύσει τον κόσμο γύρω του. Με τη δύναμη του νου και τη χρήση του πειράματος στήθηκε το οικοδόμημα της σύγχρονης επιστήμης, που άπλωσε τα ενδιαφέροντά της από το άπειρα μεγάλο (μακρόκοσμο) ως το άπειρα μικρό (μικρόκοσμος). 

Σταδιακά η επιστήμη παρουσίασε ένα μηχανιστικό μοντέλο λειτουργίας της φύσης, όπου τα πάντα εξηγούνταν με αιτιοκρατικό τρόπο και περιγράφονταν με μαθηματικά μοντέλα. Το «παράδοξο» έχασε έδαφος.

Η έρευνα στράφηκε φυσικά και στον ίδιο τον άνθρωπο, την ανατομία του, την αιτία και τη θεραπεία των ασθενειών αλλά και στον ψυχολογικό του κόσμο. 

Και εδώ επικράτησε το μηχανιστικό μοντέλο κι έτσι σήμερα κάθε φαινόμενο -σωματικό ή ψυχολογικό- τείνει να εξηγηθεί με μια σειρά χημικών αντιδράσεων, καθώς η βιοχημεία έχει προχωρήσει ακόμα και στα βάθη του εγκεφάλου. Ο άνθρωπος έχει θεωρηθεί ένα τέλειο «βιο-ρομπότ».

Για τη σύγχρονη ιατρική το ανθρώπινο σώμα αποτελεί ένα χημικό εργαστήριο, όπου η παραγωγή και έκκριση ουσιών καθορίζει την υγεία μας -σωματική και ψυχική- ακόμα και τη συμπεριφορά μας. 

Συναισθήματα, σκέψεις, αντιδράσεις, επιθυμίες φαίνονται να έχουν ως βάση τον ανθρώπινο εγκέφαλο, ένα τρομερά περίπλοκο και θαυμαστό όργανο που τείνει να ταυτιστεί με την έδρα της προσωπικότητάς μας, αυτού που ΕΙΜΑΣΤΕ!

Τα πράγματα θα ήταν έτσι «απλά», αν η ίδια η φύση δεν μας έβαζε προκλήσεις. Μια τέτοια πρόκληση είναι αυτή του ανθρώπινου νου και της έννοιας της συνείδησης. . .

Τζορντάνο Μπρούνο: Ένας μάρτυρας της φιλοσοφίας και της επιστήμης - GIORDANO BRUNO:THE MARTYRDOM-ΤΖΙΟΡΝΤΑΝΟ ΒΡΟΥΝΟ


Σημείωση: Ενδεικτικά: τα έργα του Τζορντάνο Μπρούνο διακρίνονται σε τρεις κατηγορίες: 

α) Διάλογοι στα ιταλικά σχετικά με τη φιλοσοφία της Φύσης, όπως “Ο δείπνος της Σαρακοστής”, “Για την Αιτία, την Αρχή και το Εν”, “Για το άπειρο, το σύμπαν και τους κόσμους”, 

β) Διάλογοι στα ιταλικά σχετικά με ένα ηθικό θέμα, όπως “Η εκδίωξη του θριαμβεύοντος κτήνους”, “Το τέχνασμα του Πήγασου”, “Για το Ηρωικό Πάθος”, και

 γ) Έργα στα λατινικά, όπως “Για το ελάχιστο τριπλό και το μέτρο του”, “Για το άπειρο και το απροσμέτρητο”, “Για τη μονάδα, το νούμερό της και τη μορφή της”. Συγγραφέας: Αλεξανδράκη Ρώμη 

 GIORDANO BRUNO:THE MARTYRDOM-ΤΖΙΟΡΝΤΑΝΟ ΒΡΟΥΝΟ:ΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΟ GIORDANO BRUNO: THE MARTYRDOM "

Σημείωση Βίντεο ακατάλληλο για ανηλίκους (κατόπιν αιτήματος του χρήστη που το ανέβασε)
 


Ένα μικρό ταξίδι πίσω στο χρόνο, μάς φέρνει αιώνες πριν, όταν ο ευρωπαϊκός Μεσαίωνας συναντάει την Αναγέννηση. Η μετάβαση αυτή αποτελεί μια εποχή ιστορικών αλλαγών και ανεξάντλητων προκλήσεων. Οι σταυροφορίες έχουν ανοίξει δρόμους προς την Ανατολή επιτρέποντας την άνθιση του εμπορίου, αλλά και την επαφή με την αραβική φιλοσοφία που έχει καταφέρει να διασώσει αρχαία κλασικά κείμενα από τις πυρές του δυτικού Μεσαίωνα.

Έτσι, από τον 15ο αιώνα και μετά, τα πρωτότυπα έργα των Ελλήνων κλασικών αρχίζουν να γίνονται και πάλι γνωστά στη Δύση. Ένα ρεύμα μορφωτικής ανανέωσης έρχεται από το Βυζάντιο και, με ενδιάμεσους σταθμούς τη Ρώμη και τη Φλωρεντία, φέρνει την ουμανιστική Αναγέννηση που αποτελεί την ολοκλήρωση του Μεσαίωνα μέσα από την αναβίωση της κλασικής αρχαιότητας.

Ωστόσο, όπως φαίνεται να συμβαίνει σε κάθε μεταβατική περίοδο, η προκατάληψη, η δεισιδαιμονία και τα ποταπά συμφέροντα που κυριαρχούν στον Μεσαίωνα μάχονται ενάντια στον άνεμο της αλλαγής και της Αναγέννησης. Στην πρώτη γραμμή αυτής της μάχης ενάντια στον σκοταδισμό, στέκει μία από τις σημαντικότερες φυσιογνωμίες εκείνης της ταραγμένης περιόδου, ο Τζιορντάνο Μπρούνο.

Αν και υπήρξε μεγάλος επιστήμονας, κορυφαίος αστρονόμος, πρωτοπόρος κοσμολόγος και σεβαστός ακαδημαϊκός, ο Μπρούνο έχει μείνει στην ιστορία ως ένας σπουδαίος φιλόσοφος, που επέλεξε ελεύθερα να ζήσει και να πεθάνει για τις ιδέες του. Κληρονόμος της ερμητικής παράδοσης και των αρχαίων διδασκαλιών, μυημένος στα ιερά της Ελλάδας, της Αιγύπτου και της Ανατολής, ακολούθησε μια πνευματική οδοιπορία που τον καθιέρωσε ως έναν μυστικιστή, ο οποίος πάλευε με τα απόνερα της εποχής που έφυγε και τα κύματα της εποχής που ερχόταν.

Η αρχή και η πορεία του. . .

Καζαντζάκης-Δάντης: Μεταφράζοντας τη Θεία Κωμωδία

Η ΘΕΙΑ ΚΩΜΩΔΙΑ του Dante Alighieri 
 ΚΟΛΑΣΗ ΤΡΑΓΟΥΔΙ Ι 
 [Αρχίζει η Κωμωδία του Dante Alleghieri di Fiorenza, στην οποία πραγματεύεται τις ποινές και τις τιμωρίες των κακών και τα πλεονεκτήματα και τα έπαθλα των αρετών. Αρχίζει το πρώτο κάντο του πρώτου μέρους που ονομάζεται Inferno, στο οποίο ο ηθοποιός κάνει έναν πρόλογο σε όλο το έργο.]

  Italian: Dante's Inferno - Canto 1 - recited by Roberto Benigni + Translation 

Για έναν που ασχολείται και με τη μετάφραση, τα διάφορα μεταφραστικά μοντέλα έχουν μια αξία κάθαρσης και απελευθέρωσης: στην προοπτική μιας πρόδηλης αισθητικής αναζήτησης όπου συμπυκνώνονται φιλοσοφικές και κειμενικές διαστάσεις κάθε μια από τις οποίες υπόκειται σε μια σύνθετη φιλολογική συζήτηση, όποιος μεταφράζει μπορεί να αντιληφθεί με ποιο τρόπο η εσωτερική συνέπεια και η δύναμη του ποιητικού λόγου, γεννιέται από τη θέληση να μεταμοσχεύσει τα σημεία του κειμένου μέσα στον «προστατευόμενο τόπο» του Σύγχρονου, όπου ακόμη και εκείνα τα δυσεπίλυτα αινίγματα εκρήγνυνται ακέραια, στο περιπεπλεγμένο δίχτυ του αντί-κειμένου: και τότε, η προσπάθεια ερμηνείας σημαίνει αδυναμία κατανόησης. 

Περισσότερο από κατανόηση, σημαίνει πράξη: η δημιουργία ενός κειμένου στη συνείδηση του μεταφραστή περνά από το ίδιο πλέγμα υπαινιγμών που κατακλύζουν τον αναγνώστη στη μητρική γλώσσα. 

Αποστολή του μεταφραστή είναι η μεταμόσχευση των γκρίζων περιοχών σ’ έναν άλλο αστερισμό σημείων, χωρίς η αρετή της βαρύτητάς τους να χάνει την ώσμωση γύρω από τη μονάδα-άτομο.

          Ας αρχίσουμε λοιπόν το ταξίδι μας από την εικόνα του μεταφραστή ως πρώτο και βαθύ αναγνώστη του κειμένου, μια μοναδική φιγούρα μάρτυρα του χρόνου: τον Νίκο Καζαντζάκη. 

Σ’ αυτόν, η αισθητική του κειμένου του Δάντη μετατρέπεται σε ερμηνευτική στρατηγική. 

Ο Καζαντζάκης μεταφράζει αναζητώντας τη στιγμή κατά την οποία μια συγκεκριμένη οπτασία του δαντικού κόσμου μεταμορφώνεται σε ποιητική λάμψη. 

Η στιγμή κατά την οποία ο ποιητής επισκέπτεται, και θα επισκέπτεται για πάντα, τους αναγνώστες.

          Έτσι, όταν αρχίζει να μεταφράζει στα ελληνικά τη Θεία Κωμωδία, ο Καζαντζάκης δημιουργεί ένα παράδειγμα αρχαϊκής συμβίωσης ανάμεσα στη φύση και τη σκέψη.

          Στη δίνη της γλώσσας, στην Κόλαση, στο Καθαρτήριο και στον Παράδεισο, τα  Κάντι επικοινωνούν μεταξύ τους μέσα από τις αισθήσεις, τα πάθη, τις αλληγορίες, τα σύμβολα, τα τοπία, τον έρωτα, τον πόθο, ξεφεύγοντας από τη διάσταση «χρόνος».    

          Για τον Καζαντζάκη μεταφραστή, κάθε πράξη επικοινωνίας ξεκινά από μια προϋπόθεση αθωότητας:

Amor, ch'a no amato amar συγχωρεί: νόημα των στίχων του Δάντη [« Amor, ch'a nullo amato amar perdona »]


Στο γυμνάσιο, η μελέτη του Δάντη και της Θείας Κωμωδίας είναι αναπόφευκτο μέρος του προγράμματος. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, ειδικά όταν πρόκειται για την Κόλαση , μια από τις πιο αγαπημένες από τους μαθητές. Αν και αυτό το ποίημα έχει αρκετούς αιώνες στους ώμους του, δεν παύει ποτέ να γοητεύει τα παιδιά, ειδικά σε μερικά από τα μέρη του. Και ανάμεσα σε αυτά τα μέρη υπάρχει αναμφίβολα το canto V της Κόλασης , όπου σε κάποιο σημείο φτάνει ο περίφημος στίχος: « Amor, ch'a nullo amato amar perdona ».

Τι σημαίνει αυτός ο στίχος (αριθμός 103 του καντο) και πώς σχετίζεται με το υπόλοιπο έργο; Προσπαθούμε να το εξηγήσουμε στο παρακάτω άρθρο, που θα αφαιρέσει όλα τα αξιοπερίεργα της υπόθεσης.  

1. Τι είναι το τραγούδι V

Ας ξεκινήσουμε πλαισιώνοντας πρώτα από όλα το τραγούδι από το οποίο . . .

Dante Alighieri- Inferno Canto - Η θεία Κωμωδία

Δευτέρα 18 Απριλίου 2022

Τρομακτική πρόβλεψη από Τσόμσκι: «Πλησιάζουμε το πιο επικίνδυνο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας» [Noam Chomsky: “We’re approaching the most dangerous point in human history”]

Ο 94χρονος Νόαμ Τσόμσκι σχολιάζει με καυστικό τρόπο τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και την υποκριτική στάση των ΗΠΑ.


Έχοντας δει πολλά τα μάτια του και αποτελώντας έναν από τους ριζοσπαστικούς σχολιαστές της σοβαρής επικαιρότητας, τα όσα λέει ο Νόαμ Τσόμσκι πάντα έχουν μεγάλο ενδιαφέρον. Πόσω μάλλον από τη στιγμή που αφορούν τον πόλεμο στην Ουκρανία, αλλά και το πως προέκυψε η απόφαση του Βλάντιμιρ Πούτιν να εισβάλει στην γειτονική χώρα.

«Το πρώτο άρθρο που έγραψα για την σχολική εφημερίδα ήταν για την πτώση της Βαρκελώνης (σ.σ. 1939)», είπε στο «The New States Man» και στον George Eaton, μιλώντας για τη σκιά του φασισμού που άρχισε να απλώνεται σε όλο τον κόσμο και έκτοτε η κατάσταση όχι απλά δεν έχει βελτιωθεί, αλλά γίνεται χειρότερη με την κλιματική αλλαγή και έναν μεγάλη πυρηνικό πόλεμο.

  
360p geselecteerd als afspeelkwaliteit
Remaining Time 0:00
 

«Πλησιάζουμε το πιο επικίνδυνο σημείο της ανθρώπινης ιστορίας. Αντιμετωπίζουμε την προοπτική της καταστροφής της οργανωμένης ζωής στη Γη», προέβλεψε λέγοντας παράλληλα πως «είναι τερατώδες για την Ουκρανία» αυτό που συμβαίνει εκεί. Βλέπετε, ο καθηγητής στο Τμήμα Γλωσσολογίας και Φιλοσοφίας του Τεχνολογικού Ινστιτούτου της Μασαχουσέτης (MIT) έχει ρίζες από τη συγκεκριμένη χώρα, καθώς ο πατέρας του έχει γεννηθεί εκεί και μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1913 για να μην υπηρετήσει τον τσάρικο στρατό.

Αν και έχει κατηγορηθεί οτι απέφυγε να καταδικάσει την στάση του Βλάντιμιρ Πούτιν, μίλησε για «εγκληματική επιθετικότητα», όμως προσπάθησε να αναλύσει και τους λόγους που κρύβονται πίσω από την εισβολή των Ρώσων.

«Γιατί το έκανε; Υπάρχουν δύο τρόποι για να δεις αυτή την ερώτηση. Ο ένας είναι το μοντέρνος τρόπος της Δύσης: Να προσπαθήσεις να μπεις στο διεστραμμένο μυαλό του Πούτιν για να προσδιορίσεις τί συμβαίνει βαθιά στην ψυχή του. Ο άλλος τρόπος είναι να κοιτάξεις τα γεγονότα. Για παράδειγμα τον Σεπτέμβριο του 2021 οι ΗΠΑ έκαναν μία ισχυρή πολιτική δήλωση, ζητώντας ενισχυμένη στρατιωτική συνεργασία με την Ουκρανία, περαιτέρω αποστολή προηγμένων στρατιωτικών όπλων ως μέρος του προγράμματος ενίσχυσης του ΝΑΤΟ και ένταξης της Ουκρανίας σε αυτό. Μπορείτε να διαλέξετε εσείς, δεν ξέρουμε ποιο είναι το σωστό. Αυτό που γνωρίζουμε είναι ότι η Ουκρανία θα καταστραφεί ακόμα περισσότερο. Και μπορεί να προχωρήσουμε σε πυρηνικό πόλεμο εάν δεν κυνηγήσουμε τις ευκαιρίες που υπάρχουν για μια διευθέτηση μέσω διαπραγματεύσεων», είπε χαρακτηριστικά.

«Πούτιν ενδιαφέρεται για τη δημοκρατία όσο κι εμείς. Εάν μπορούμε για λίγα λεπτά να ξεφύγουμε από τη φούσκα της προπαγάνδας, οι ΗΠΑ έχουν μακρύ ιστορικό υπονόμευσης και καταστροφής της δημοκρατίας. Πρέπει να το ξεπεράσω αυτό; Το Ιράν το 1953, η Γουατεμάλα το 1954, η Χιλή το 1973 και συνεχίζεται… Αλλά υποτίθεται ότι τώρα τιμούμε και θαυμάζουμε την τεράστια δέσμευση της Ουάσιγκτον για κυριαρχία και δημοκρατία. Το τι συνέβη στην ιστορία δεν έχει σημασία. Αυτό είναι για άλλους ανθρώπους», τόνισε με αρκετή δόση ειρωνείας στο τέλος για την στάση των ΗΠΑ.

Μάλιστα, γύρισε το χρόνο αρκετά πίσω και θυμήθηκε τι είχε προηγηθεί της εισόδου της ενωμένη Γερμανίας στο ΝΑΤΟ: «Τι γίνεται με την επέκταση του ΝΑΤΟ;