Ο ιστοχώρος μας έχει σταθερή γραμμή και συγκεκριμένες προτάσεις.
Οι προτάσεις μας αυτές, ΔΕΝ έχουν κάποιο διαπλεκόμενο διευθυντήριο ή έστω να είναι από επιτροπές "σοφών", που έχουν ως υλικό επεξεργασίας τα "ραβασάκια" των πολιτικών τους αφεντικών και τις κατευθυνόμενες δημοσκοπήσεις των μεγάλο-εργολάβων/εκδοτών-καναλαρχών ούτε φυσικά έχουμε κάποια σχέση με τα "παιδιά της νύχτας".
Αφουγκραζόμαστε αλλά και συνυπάρχουμε με τη καθημερινότητα των πολιτών, συμμετέχουμε σε συζητήσεις σε ανοιχτά forum και χωρίς κομματικές δεσμεύσεις, (προσπαθούμε να τα κοινοποιήσουμε σε όσους περισσότερους μπορούμε).
Έχουμε γράψει πολλά για τη κακοδαιμονία και το κατήφορο της πολιτικής, τη τελευταία πενταετία. Ενδεικτικά για το άρθρο 86 σημειώναμε κάποιες σκέψεις μας στις 19/6 του περασμένου μήνα:
Σήμερα διαβάζουμε το άρθρο του καθηγητή του Συνταγματικού Δικαίου στο Παν/μιο Αθηνών, κ. Ν.Κ.Αλιβιζάτου, το οποίο δικαιώνει απόλυτα τις θέσεις, που η κοινωνία των πολιτών κουβεντιάζει, φωναχτά πια...
Του Νικου Κ. Αλιβιζατου* (kathimerini)
Eκ πρώτης όψεως, η αντίδραση του πολιτικού κόσμου στην κατακραυγή που ξεσήκωσε η συγκάλυψη υπουργικών ευθυνών στα πρόσφατα μεγάλα σκάνδαλα γέννησε ελπίδες:
Από τη μια, τα κόμματα (όλα τα κόμματα!) καταδίκασαν ως ξεπερασμένες και ατελέσφορες τις ρυθμίσεις του άρθρου 86 του Συντάγματος για την ποινική ευθύνη των υπουργών. Αν και θα περίμενε κανείς ιδίως από τους συντελεστές της αναθεώρησης του 2001 να αναλάβουν τις ευθύνες τους, το όψιμο αυτό mea culpa τους έχει δίχως άλλο ενδιαφέρον.
Από την άλλη, με δεδομένο ότι το άρθρο 86 δεν μπορεί να τροποποιηθεί πριν από το 2014, ώστε η Δικαιοσύνη να αναλάβει όχι μόνον την εκδίκαση αλλά και τη δίωξη των υπουργικών αδικημάτων, συνήλθε με πρωτοβουλία της κυβέρνησης η Επιτροπή και Θεσμών και Διαφάνειας της Βουλής για να αναζητήσει προσωρινές βελτιώσεις. Και η κίνηση αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί θετική αν, όπως αποδείχθηκε, δεν περιέπλεκε τελικά ακόμη περισσότερο τα πράγματα.
Πράγματι, αντί να βελτιώσουν την ισχύουσα ρύθμιση, οι προτάσεις που διατυπώθηκαν (ανεπισήμως προς το παρόν) από Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ προσθέτουν τελικά ένα ακόμη εμπόδιο στην απόδοση ευθυνών σε υπουργούς για αξιόποινες πράξεις ή παραλείψεις που διέπραξαν κατά την άσκηση των καθηκόντων τους. Γιατί πώς αλλιώς μπορεί να χαρακτηρισθεί η προσθήκη ενός ακόμη δικαστικού συμβουλίου για να γνωμοδοτεί για το «προδήλως αβάσιμο» των στοιχείων σε βάρος υπουργών, που θα διαβιβάζονται εφ’ εξής στη Βουλή;
Είτε προκριθεί τα μέλη του εν λόγω συμβουλίου να κληρώνονται (όπως προτείνει ο Πρ. Παυλόπουλος) είτε να επιλέγονται από τη Βουλή με αυξημένη πλειοψηφία (όπως προτείνει ο Ευ. Βενιζέλος), η γνώμη που αυτό θα διατυπώνει δεν θα δεσμεύει βέβαια τη Βουλή. Διότι αυτή, μέχρις ότου αναθεωρηθεί το άρθρο 86 του Συντάγματος, θα παραμένει μόνη αρμόδια για την άσκηση δίωξης κατά υπουργών ή πρώην υπουργών. Η γνώμη του εν λόγω συμβουλίου θα βαρύνει ίσως πολιτικά στην απόφαση που θα πάρει η Βουλή. Δεν θα παύει, ωστόσο να συνιστά ένα επί πλέον φίλτρο –πέραν των πέντε (!) που προβλέπονται σήμερα– για την παραπομπή των τυχόν εμπλεκομένων στο ακροατήριο.
Οι υποστηρικτές της ως άνω πρότασης αντιτείνουν, βεβαίως, ότι οι ρυθμίσεις του άρθρου 86 είναι τόσο λεπτομερειακές και δύσκαμπτες, ώστε δεν επιτρέπουν ουσιαστικές βελτιώσεις. Αν και από καθαρά νομική άποψη το επιχείρημα αυτό ευσταθεί, είναι κατά τη γνώμη μου υποκριτικό. Διότι παραβλέπει ότι στο αδιέξοδο του άρθρου 86 υπάρχει πολιτική λύση.
Με την αναθεώρηση του 2001, το Σύνταγμα προέβλεψε για πρώτη φορά ότι, στο πλαίσιο του «υπουργοδικείου», δηλαδή του Ειδικού Δικαστηρίου του άρθρου 86, λειτουργεί και ένα πενταμελές δικαστικό συμβούλιο. Αποτελούμενο από δύο συμβούλους Επικρατείας και τρεις αρεοπαγίτες που κληρώνονται μετά την άσκηση της δίωξης, το συμβούλιο αυτό ορίζει, όπως προβλέπεται, έναν από τους αρεοπαγίτες-μέλη του ως ανακριτή και ασκεί όλες τις αρμοδιότητες του Συμβουλίου Πλημμελειοδικών κατά τη διάρκεια της ανάκρισης (άρθρα 307 & επ. του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας). Το βούλευμα που εκδίδει δεν υπόκειται σε κανένα ένδικο μέσο και θα μπορεί, βέβαια, να είναι και απαλλακτικό.
Τα ανωτέρω σημαίνουν ότι με την ισχύουσα ρύθμιση (άρθρο 86 Σ. και ν. 3126/2003) ο υπουργός ή πρώην υπουργός που κατηγορείται από τη Βουλή παραπέμπεται τελικά στο ακροατήριο μόνον ύστερα από κύρια ανάκριση, η οποία διεξάγεται με όλα τα δυνατά εχέγγυα, από ανακριτή και δικαστικό συμβούλιο, τα μέλη του οποίου περιβάλλονται με μείζονες εγγυήσεις. Από την άλλη, με τη σημερινή ρύθμιση ο υπουργός απαλλάσσεται αμετακλήτως και μπορεί να επιστρέψει στην κοινωνία (και στην πολιτική) άμωμος και άσπιλος, αν το ίδιο δικαστικό συμβούλιο διαφωνήσει με τη Βουλή και κρίνει ότι οι κατηγορίες εναντίον του δεν ευσταθούν.
Εν όψει των ανωτέρω, ερωτάται: γιατί τα δύο μεγάλα κόμματα να μη συμφωνήσουν ότι κάθε φορά που θα διαβιβάζονται στη Βουλή στοιχεία εναντίον υπουργών ή πρώην υπουργών τους, θα τα υποβάλλουν χωρίς χρονοτριβή στο δικαστικό συμβούλιο της παρ. 4 του άρθρου 86 Σ. προκειμένου αυτό να αποφασίσει την παραπομπή ή όχι των κατηγορουμένων;
Για να γίνει αυτό, Νέα Δημοκρατία και ΠΑΣΟΚ χρειάζεται να δεσμευθούν σε ένα πράγμα: ότι οσάκις διαβιβάζονται στη Βουλή στοιχεία κατά υπουργού τους, η τελευταία θα ασκεί μόνον τύποις την προβλεπόμενη από το Σύνταγμα αρμοδιότητά της, δηλαδή θα διώκει τον εγκαλούμενο χωρίς να ερευνά καθόλου την υπόθεση. Και τούτο, χωρίς προηγούμενη συζήτηση, με τυπική απλώς ψηφοφορία, στην οποία, αν τα δύο αυτά κόμματα συμφωνήσουν, θα είναι πολύ εύκολο να συγκεντρωθούν οι απαραίτητες 151 ψήφοι, παρά τη μυστικότητα της ψηφοφορίας. Με αυτόν τον τρόπο και ο τύπος θα τηρείται (δηλαδή, η άσκηση δίωξης θα γίνεται από τη Βουλή) και η ουσία θα διασφαλίζεται (αφού οι εμπλεκόμενοι θα παραπέμπονται μόνον έπειτα από αμερόληπτη δικαστική κρίση).
Στην ανωτέρω λύση θα μπορούσαν, βέβαια, να προβληθούν ενστάσεις: όπως π. χ. ότι θα ήταν ανεπίτρεπτο η Βουλή να παραιτηθεί από την άσκηση μιας αρμοδιότητας που της αναθέτει το Σύνταγμα, ότι θα παραβιάζονταν τάχα τα δικαιώματα των κατηγορουμένων ή ότι δεν μπορεί να διώκονται υπουργοί για ψύλλου πήδημα.
Νομίζω ότι τα επιχειρήματα αυτά δεν ευσταθούν. Η Βουλή, ως γνωστόν ασκεί και σε άλλες περιπτώσεις μόνον τύποις αρμοδιότητές της (βλ. π. χ. το άρθρο 108 του Καν. Β). Εξ άλλου, υπό καμιά εκδοχή, το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ δεν καταλαμβάνει το προνόμιο να κρίνονται οι εμπλεκόμενοι από τους ομοίους τους και όχι από ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστήριο. Και τέλος, διότι η τυπική δίωξη των υπουργών, έτσι όπως προτείνεται εδώ, δεν θα συνιστά κατ’ ουσίαν ποινική δίωξη, αλλά παραπομπή στο οικείο συμβούλιο για εξ υπαρχής έρευνα της υπόθεσης.
Η απεξάρτηση της δίωξης των υπουργών από τη Βουλή είναι ζήτημα άμεσης προτεραιότητας. Συνώνυμο της πολιτικής και της ηθικής αναξιοπιστίας που σήμερα βιώνουμε, το άρθρο 86 του Συντάγματος πρέπει να αναθεωρηθεί.
Έως ότου αυτό γίνει, θα ήταν αδιανόητο να ψηφιστούν ρυθμίσεις που περιπλέκουν ακόμη περισσότερο τα πράγματα. Πολύ περισσότερο όταν υπάρχει πολιτική λύση. Και όταν η θυσία που οι πολιτικοί μας θα υποβληθούν αν την υιοθετήσουν είναι πολύ μικρή μπροστά στην κρίση που έχουν προκαλέσει.
* Ο κ. Ν. Κ. Αλιβιζάτος είναι καθηγητής του Συνταγματικού Δικαίου στο Παν/μιο Αθηνών.
Σχόλιο:Σχετικά είχαμε γράψει για το πολιτικό ήθος με αφορμή την οίηση στο γραπτό του λόγο: "Για όσους από το παλαιό ΠΑΣΟΚ έσπευσαν κοντά μου"
Αλήθεια ποιο είναι το παλαιό ΠΑΣΟΚ; ...και ποιοι αυτοί που έσπευσαν κοντά σου;
Αυτοί που συμφωνούν με >αυτό<;
Υπάρχουν και άλλα που έχουμε γράψει. ΔΕΝ το πράττουμε από εμπάθεια, αλλά σεβόμενοι την άποψη του απλού ψηφοφόρου, ο οποίος βλέπει την αδράνεια και την σιωπή, ως επιστροφή σε μία από τα ίδια...
Νάσος.
==============================================================
"O σιωπών δοκεί συναινείν"
