του Σωτήρη Γλυκοφρύδη
Με το γεγονός της ανακάλυψης του τάφου της Αμφίπολης, όπου στην είσοδο στέκουν φύλακες δυο Σφίγγες, μπήκα στην περιέργεια να εξετάσω τη συμβολική μορφή τους.
1. Εξ’ αρχής προκύπτει ότι, τα πάντα είναι σύμβολα. Η γλώσσα, η ομιλία, η σκέψη, η γραφή, δεν εκφράζουν άλλο παρά το σημειολογικό συμβολισμό της πολυπλοκότητας. Και είναι τόσο μεγαλύτερη (η πολυπλοκότητα) όσο ο άνθρωπος αρχίζει να κατανοεί πως και αυτός είναι μια συμβολική ύπαρξη ζωής.
2. Η Σφίγγα. Αντιπροσωπεύει τον άνθρωπο μέσω της γυναικείας φύσης. Είναι ένα ον που εμπεριέχει το μυστικοπαθές και αγκαλιάζει τον άνθρωπο (τον σφίγγει) μέσω των θεωρούμενων βασικών στοιχείων ή μορφών της φύσης. Ως νεκροπομπό στοιχείο συμβολίζει κάτι που πέρασε από τη γη και είχε τα χαρακτηριστικά των μεγάλων δυνάμεων. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει πως η σφίγγα είναι αδελφή του Κέρβερου, φύλαξ όμως της εδώ ζωής ενώ εκείνος είναι του κάτω κόσμου. Σφίγγα και Κέρβερος είναι δυο συμβολικές μορφές φυλάκων δυο κόσμων, αντίθετων και παράλληλων.
3. Η Σφίγγα με τη μορφή γυναικός: Συμβολίζει την επιβίωση. Στην Ελληνική παραβολική σκέψη έχει σώμα λέοντος, φτερά αετού, ουρά φιδιού και κεφάλι βέβαια γυναικός. Εκφράζουν, Γη, αέρα, υποχθόνιο και χθόνιο στοιχείο. Η Αιγυπτιακή Σφίγγα στερείται φτερών, δηλαδή του ουράνιου στοιχείου. Είναι κατεξοχήν γήινη. Η αντίστοιχη σφίγγα των Ασιατών-βαβυλώνιων είναι ο γρύπας, μια σφίγγα διαμορφωμένη χωρίς το γυναικείο πρόσωπο, αλλά γύπα-αετού, προερχόμενη όμως από μια γυναίκα. Στο έπος του Γιλγαμές στέλνεται από την Αφροδίτη με τη μορφή ιπτάμενου ταύρου λέοντα – γυπαετού. Στο μύθο των Λαβδακιδών, ο Οιδίποδας της αποκαλύπτει πως είναι ο εαυτός της, ο ...